STANLEY KUBRICK Στάνλεϊ Κιούμπρικ, ένας εκκεντρικός αντικομφορμιστής σκηνοθέτης του αμερικανικού σινεμά... 28/11/2000

Με αφορμή την επανέκδοση της ταινίας Το Κουρδιστό Πορτοκάλι A Clockwork Orange (1971) στις αθηναϊκές αίθουσες την Παρασκευή 1 Δεκεμβρίου, το ATRAKTOS ετοίμασε και σας παρουσιάζει μια σύντομη καταγραφή της μακράς πορείας του διάσημου Αμερικάνου σκηνοθέτη.

Ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ, ένας εκκεντρικός αντικομφορμιστής σκηνοθέτης του αμερικανικού σινεμά, δημιουργός μερικών από τις πιο σημαντικές ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου, όπως το αντιπολεμικό Σταυροί στο Μέτωπο, SOS Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα, η κλασική ταινία επιστημονικής φαντασίας 2001 Οδύσσεια του Διαστήματος και Το Κουρδιστό Πορτοκάλι, πέθανε την Κυριακή 7 Μαρτίου στο σπίτι του στο Hertfordside, νότια του Λονδίνου. Η οικογένειά του δεν έδωσε κανένα λόγο για την αιτία θανάτου, εκτός του ότι ήταν φυσιολογικός. "Έφυγε" σε ηλικία 70 χρόνων.

Ο Κιούμπρικ γεννήθηκε στις 26 Ιουλίου 1928 στην περιοχή του Μπρονξ της Νέας Υόρκης, αλλά εγκαταστάθηκε για περισσότερο από τη μισή ζωή του, στην Αγγλία κάνοντας 13 ταινίες μέσα σε 40 χρόνια περιλαμβανόμενης και της τελευταίας του δουλειάς Eyes Wide Shut (Warner Bros). Σαν σκηνοθέτης ήταν εκρηκτικά τελειομανής. Δεν του άρεσε να τον φωτογραφίζουν και δεν έδωσε συνέντευξη για περίπου 20 χρόνια. Ο Κιούμπρικ είχε κατηγορηθεί ότι ήταν εγωκεντικός, αντικομφορμιστής και "κτηνώδης" με τους ηθοποιούς του, απαιτώντας να γυρίζουν τις σκηνές 60-100 φορές. Ο Κερκ Ντάγκλας που πρωταγωνίστησε στο Σταυροί στο Μέτωπο (Paths of Glory) και στον Σπάρτακο (Spartacus) κάποια φορά τον αποκάλεσε "ψυχρό μπάσταρδο".

Σε ηλικία 13 χρονών είναι παθιασμένος με την φωτογραφία, η οποία ξεκίνησε σαν χόμπι και κατέληξε να γίνει πάθος. Στα 17 αποφοίτησε από το William Howard Taft High και λόγω των χαμηλών βαθμών του δεν έγινε δεκτός στο κολέγιο της πόλης. Αυτό δεν τον εμπόδισε να εργαστεί στο περιοδικό Look ως φωτογράφος.

Λίγα χρόνια μετά αγοράζει μία κάμερα 35mm και με τον φίλο του ´Aλεξ Σίνγκερ γυρίζει ένα 15λεπτο ντοκιμαντέρ για τον πυγμάχο Γουόλτερ Καρτιέ, The Day of Fight, το οποίο και πουλήθηκε 4.000$ (στοίχησε 3.800$) στην PKO Path News. Για λογαριασμό της PKO γυρίζει το ντοκιμαντέρ Flying Parde για τον ιερέα Φρεντ Σταντμίλερ. Επίσης το 1953 γύρισε το ντοκιμαντέρ The Seafarers. Την ίδια χρονιά γυρίζει την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, Fear and Desire, για την οποία γράφει το σενάριο, αλλά επίσης τη σκηνοθετεί, τη χρηματοδοτεί, τη φωτογραφίζει και την μοντάρει ο ίδιος. Το 1955 φίλοι και συγγενείς τον χρηματοδοτούν (40.000$) και γυρίζει το ατμοσφαιρικό θρίλερ Killer´s Kiss και μια χρονιά αργότερα, το θρίλερ The Killing. Την χρονιά αυτή γνωρίζει τον Τζιμ Τόμσον όπου μαζί θα γράψουν το σενάριό τους, το οποίο είναι βασισμένο στο βιβλίο του Χάμφρεϊ Κομπ Paths of Glory. Αποτέλεσμα της συνεργασίας τους θα είναι η ταινία Σταυροί στο Μέτωπο (Paths of Glory) με πρωταγωνιστή τον Κερκ Ντάγκλας η πρώτη κλασική ταινία του Κιούμπρικ, για πολλούς η καλύτερη ταινία για τον πόλεμο.

To 1960 ύστερα από πρόσκληση του Κερκ Ντάγκλας (πρωταγωνιστής και παραγωγός της ταινίας), θα αντικαταστήσει τον σκηνοθέτη ´Αντονι Μαν στο γύρισμα της ιστορικής περιπέτειας Σπάρτακος (Spartacus), η οποία και θα αποτελέσει την πρώτη του μεγάλη επιτυχία. Το 1962 ο Κιούμπρικ μεταναστεύει στην Αγγλία (όπου και μένει για το υπόλοιπο της ζωής του) για την ταινία του Λολίτα διασκευή του βιβλίου του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ. Δύο χρόνια μετά γυρίζει ψυχροπολεμική σάτιρα SOS Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα (Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb) με πρωταγωνιστή τον Πίτερ Σέλερς και 4 υποψηφιότητες για Όσκαρ (καλύτερης ταινίας, διασκευασμένου σεναρίου, 1ου ανδρικού ρόλου, σκηνοθεσίας). Για τα επόμενα έξι χρόνια τίποτα δεν ακούγεται για τον Κιούμπρικ ο οποίος επιστρέφει το 1968 με την καταπληκτική ταινία επιστημονικής φαντασίας (κλασική στο είδος της, μια από τις σημαντικότερες ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου) 2001: Οδύσσεια του Διαστήματος.

Ο διάσημος μυθιστοριογράφος ´Αρθουρ Κλαρκ είχε γράψει την ιστορία κατόπιν παραγγελίας του Κιούμπρικ. Η ταινία αποκτά 4 υποψηφιότητες για Όσκαρ (σκηνοθεσίας, πρωτότυπου σεναρίου, σκηνικά, ειδικά εφέ) και κερδίζει στα εφέ, τα οποία τα επιμελήθηκε ο ίδιος ο Κιούμπρικ.

Η επόμενη πασίγνωστη ταινία του, Το Κουρδιστό Πορτοκάλι (A Clockwork Orange) βασισμένη στη νουβέλα του ´Αντονι Μπουργκες, ήταν μια ακόμη σκοτεινή κωμωδία, μια σπουδή στην βία όπου συμμορίες νεαρών τρομοκρατούν τις πόλεις. Αυτή η υψηλά στηλιστική ταινία έδωσε στον Κιούμπρικ 3 ακόμα υποψηφιότητες (καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, μοντάζ) και ψηφίστηκε η καλύτερη ταινία της χρονιάς από την ένωση κριτικών της Νέας Υόρκης (New York Film Critics) δίνοντας και στον ίδιο το βραβείο σκηνοθεσίας.

O Κιούμπρικ από εδώ και πέρα αρχίζει να γίνεται εσωστρεφής και να κλείνεται στον εαυτό του. Μακριά από το Χόλιγουντ ζει απομονωμένος από τον κόσμο στο σπίτι του στο Hertfordside μαζί με την γυναίκα του και τις 3 κόρες του. Η επόμενη ταινία του θα είναι το Μπάρι Λίντον (Barry Lyndon) γυρισμένη το 1975 και βασισμένη στο μυθιστόρημα του Γουίλιαμ Θάρεκεϊ. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην συγκεκριμένη ταινία ο Κιούμπρικ χρειάστηκε 300 μέρες για να τελειώσει τα γυρίσματα. Η ταινία προτάθηκε για 7 όσκαρ και απέσπασε τα 4 (φωτογραφίας, σκηνικών, κουστουμιών και πρωτότυπου τραγουδιού).

Η επόμενη ταινία θα είναι μια ατμοσφαιρική ταινία τρόμου Η Λάμψη (1980) με τον εκπληκτικό στον πρωταγωνιστικό ρόλο Τζακ Νίκολσον. Καμία υποψηφιότητα για όσκαρ, ουρές στα ταμεία, διχάζει κριτικούς σε όλον τον κόσμο...

Από τότε και μέχρι σήμερα δύο ακόμα ταινίες θα σπάσουν τη σιωπή του Κιούμπρικ, το 1987 με το Full Metal Jacket ταινία εμπνευσμένη από τον πόλεμο του Βιετνάμ, η οποία γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στην Αγγλία μετατρέποντας τα στούντιο σε πεδία μαχών, και η αναμενόμενη καινούργια του ταινία Μάτια Ερμητικά Κλειστά (Eyes Wide Shut) ένα ερωτικό θρίλερ με τον Τομ Κρουζ και την Νικόλ Κίντμαν στους ρόλους ενός ζευγαριού ψυχολόγων.

Η τελευταία εμφάνισή του ενώπιον κοινού έγινε στις 8 Μαρτίου του 1997, όταν η Ένωση Σκηνοθετών της Αμερικής τον τίμησε με το D.W. Griffith Award.

Σινεφίλ Πληροφορίες:

• Ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ πέθανε ακριβώς 666 μέρες πριν την 1η Ιανουαρίου 2001.
• Το 1998 βραβεύτηκε με το βραβείο Luchino Visconti για την προσφορά

  του στον κινηματογράφο.

• Πολύ σπάνια έδινε συνεντεύξεις. Εμφανίστηκε όμως σε ένα ντοκιμαντέρ που γύρισε η κόρη του Vivian κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της Λάμψης (1980).
• Σε μια συνέντευξή του είχε πει: "Ποτέ δεν έμαθα τίποτα στο σχολείο και μέχρι τα 19 μου χρόνια δεν είχα διαβάσει ούτε ένα λογοτεχνικό βιβλίο"
• Έχει παντρευτεί 3 φορές... την Toba Etta Metz (28 Μαΐου 1948 - 1951), τη Ruth Sobotka (1954 - 1957) και την Christiane Harlan Kubrick (1958 - 7 Μάρτιος 1999).
• Και οι 3 γυναίκες του έχουν συμμετάσχει σε ταινία του. Έτσι έχουμε την Toba Etta Metz στην ταινία Fear And Desire (1953). Την Ruth Sobotka, ως χορεύτρια με το όνομα Iris στην ταινία Killer´s Kiss (1955). Τέλος η τρίτη και τελευταία γυναίκα του Christiane Harlan έχει τις περισσότερες συμμετοχές: εμφανίζεται σαν Susanne Christian στο Paths Of Glory (1957) την μοναδική γυναικεία ερμηνεία στην ταινία αυτή (γερμανίδα τραγουδίστρια). Και επίσης είναι αυτή που δημιούργησε τα αγάλματα και τους πίνακες ζωγραφικής στο A Clockwork Orange (1971) καθώς και στο Eyes Wide Shut (1999).
• Μπάνιο... όπως ο Χίτσκοκ έτσι και ο Κιούμπρικ χρησιμοποιούσε σκηνές που ήταν γυρισμένες μέσα στο μπάνιο (το δωμάτιο).
• Του άρεσε η κλασική μουσική και την χρησιμοποιούσε και στις ταινίες του... από την 9η Συμφωνία του Μπετόβεν στο A Clockwork Orange (1971) μέχρι το Μπλε Δούναβη στο 2001: A Space Odyssey (1968).

Φιλμογραφία Stanley Kubrick

• Eyes Wide Shut (1999)
• Full Metal Jacket (1987)
• The Shining (1980)
• Barry Lyndon (1975)
• A Clockwork Orange (1971)
• 2001: A Space Odyssey (1968)
• Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb (1964)
• Spartacus (1960)
• Paths of Glory (1957)
• The Killing (1956)
• Killer´s Kiss (1955)
• Fear and Desire (1953)
• The Seafarers (1952)
• Flying Padre (1951)
• Day of the Fight (1951)

Internet Movie Database Site: http://us.imdb.com/Name?Kubrick,+Stanley

Authorized Stanley Kubrick Web Site (Warner Bros.):

http://kubrickfilms.warnerbros.com/

Σάκης Τζιουμάκης