 |
|
|
|
ΗΛΙΑΣ ΖΑΪΚΟΣ (BLUES WIRE)
|
Με αφορμή την κυκλοφορία του Fence, του νέου άλμπουμ των Blues Wire, είχα την τύχη να συνομιλήσω με τον Ηλία Ζάικο, τον τραγουδιστή, συνθέτη και κιθαρίστα του συγκροτήματος από τη Θεσσαλονίκη. Γιατί, περί τύχης πρόκειται να μιλάει κανείς με αυτόν τον άνθρωπο. Είχαμε 45 λεπτά περίπου στη διάθεσή μας κι εγώ μόλις που πρόλαβα να κάνω τις μισές από τις ερωτήσεις που είχα ετοιμάσει. Ο Ηλίας Ζάικος ήταν ένας πραγματικός χείμαρρος λέξεων και, σχεδόν, κάθε του απάντηση ήταν και μια μικρή ιστορία. Μια ιστορία που με τίποτα δεν ήθελες να διακόψεις. Είναι πολύ όμορφο να τον ακούς είτε πρόσωπο με πρόσωπο, είτε μέσω της ραδιοφωνικής του εκπομπής στον 95,8. Εύχομαι οι παρακάτω γραμμές να αποκαλύψουν λίγη από τη μαγεία της τετ α τετ συνάντησης. Atraktos.net: Δύο χρόνια μετά την κυκλοφορία του Steady Gig επανέρχεστε στη δισκογραφία με το Fence. Κάποτε κυκλοφορούσατε δίσκους ανά μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Αυτό δείχνει ότι έχετε μπει σε μια διαδικασία πιο συχνών κυκλοφοριών; Ηλίας Ζάικος: Δεν εξαρτάται από εμάς, όσο κι αν ακούγεται περίεργο. Η κυκλοφορία ενός δίσκου εκτός από χρόνο και αφοσίωση- τα οποία παρέχουμε με χαρά- απαιτεί και χρήμα, το οποίο δεν μας περισσεύει. Δεν είχαμε ποτέ την ευκαιρία να κάνουμε ένα δίσκο με μια μεγάλη δισκογραφική εταιρία και αυτό γιατί, αυτές οι εταιρίες δεν βοηθάνε τα ξενόγλωσσα γκρουπ. Μια πρακτική, η οποία υφίσταται εδώ και πολλά χρόνια. Υπάρχουν βέβαια εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Αυτές οι εξαιρέσεις είναι περιπτώσεις όπου υπάρχουν φίλοι ή συγγενείς κάποιων συγκροτημάτων σε κάποια εταιρία και τους βγάζουν δίσκο. Δεν είμαι καθόλου πεπεισμένος ότι είναι ζήτημα ικανοτήτων και αξίας. Αυτό είναι και από τις μεγάλες απάτες του φαινομένου που ονομάζεται ελληνικό ροκ, γιατί το ελληνικό ροκ μπορεί να είναι πολλά πράγματα.  Απλά είναι η τακτική των εταιριών τέτοια που το ωθεί σε ορισμένα συγκεκριμένα μονοπάτια για ιδία οφέλη. Θα σου πω ένα παράδειγμα: υπήρξε γκρουπ που έκανε δικά του τραγούδια, αγγλόφωνα όμως. Τα παρουσίασε σε εταιρία, τους άρεσε το υλικό σαν ήχος, αλλά τους είπαν ότι θα τους βοηθούσαν μόνο αν τα έβγαζαν στα ελληνικά. Έτσι, πήραν τα δικά τους τραγούδια και τα μετέφρασαν και έβγαλαν δίσκο! Αυτό δεν το λέω για να υποστηρίξω τον αγγλικό στίχο. Καθόλου. Πιστεύω ότι ο καλύτερος τρόπος να εκφραστεί κάποιος είναι στη μητρική του γλώσσα. Παρόλα αυτά, κάθε μουσική έχει κάποια όρια. Για μένα δεν νοείται blues ελληνικό, ή γερμανικό. To blues είναι blues. Όπως λέγανε και οι παλιότεροι του είδους, λίγο να προσθέσεις από εδώ, λίγο να αφαιρέσεις από εκεί, αρχίζει και μεταλλάσσεται σε κάτι διαφορετικό. Α: Δηλαδή στα αυτιά σου ηχεί καλύτερα το ροκ με ελληνικό στίχο; Γιατί υπάρχει πολύς κόσμος που λέει ότι το ροκ ξεκίνησε από το εξωτερικό, οπότε δεν μπορεί να έχει ελληνικό στίχο. ΗΖ: Κοίταξε, ο καθένας μπορεί να λέει και να πράττει ό,τι θέλει. Υπάρχουν, όμως, κάποιοι κώδικες, τουλάχιστον μέχρι στιγμής. Κάποτε μπορεί να ανατραπούν. Είναι πιο εύκολο για κάποιον να παίξει κάτι που ευρέως ονομάζεται ροκ και να βάλει ελληνικό στίχο. Γιατί το ροκ μπορεί μεν να ξεκίνησε αγγλόφωνα, από την άλλη όμως, είναι μια μουσική που πάντα περνούσε μέσα της πάρα πολλά στοιχεία. Γι αυτό και οι ταμπέλες στις μέρες μας περισσεύουν. Δηλαδή, μιλάς για μουσικές, διαβάζεις περιοδικά και συναντάς εκατοντάδες ετικέτες μουσικών ειδών. Πάρα πολλά από αυτά, μπορούν να θεωρηθούν ροκ. Τώρα, τι σχέση έχει το ροκ του ενός με του άλλου, αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Υπό αυτήν την έννοια, λέω ότι είναι ευκολότερο κανείς να βάλει τέτοια στοιχεία στη μουσική του. Δεν μπορείς να πεις, δηλαδή, ότι επειδή δεν είναι αγγλικά τραγουδισμένο ένα τραγούδι, παύει να είναι ροκ. Α: Μπήκαμε στα βαθιά νερά από την αρχή της κουβέντας, οπότε, ας πάμε τώρα πιο ομαλά! Πες μας μερικά πράγματα για το νέο σας, πέμπτο, άλμπουμ, το Fence. ΗΖ: Το Fence είναι το πρώτο άλμπουμ που είναι 100% Blues Wire.  Τι θέλω να πω με αυτό: μέχρι πρότινος ήμασταν ένα γκρουπ που έπαιζε μια μουσική σύμφωνα με τα ευρέως παραδεκτά. Με το Fence είναι η πρώτη φορά που βαδίζουμε και σε άλλα μονοπάτια, που καταθέτουμε μια προσωπική ματιά απέναντι στη μουσική. Προσωπικά, είμαι πολύ περήφανος με αυτό μας το βήμα, άσχετα αν αρέσει σε κάποιους, ή όχι. Για μας είναι ένα βήμα για να δικαιολογήσουμε και την ύπαρξή μας σαν μουσικοί και σαν δημιουργοί. Α: Μιας που μιλούσαμε προηγουμένως για ταμπέλες, να βάλω κι εγώ μια δική μου; Να το χαρακτηρίσω ως post blues; Δηλαδή, μήπως με αυτό το άλμπουμ πάτε τα blues ένα βήμα παραπέρα; ΗΖ: Ε, όχι! Αυτό θα ήταν λίγο ματαιόδοξο να το πει κάποιος! Ένας φίλος μου, που είναι φίλος της progressive rock μουσικής, χαρακτήρισε το Fence ως progressive blues. Ένας όρος που υπάρχει και στο εξωτερικό. Ο καθένας μπορεί να το χαρακτηρίσει όπως θέλει, φυσικά. Δεν με πειράζει εμένα πώς θα το πείτε, αρκεί να είστε καλοπροαίρετοι! Α: Κατά πόσο είναι blues το Fence; ΗΖ: Όσο blues μπορείς να το νιώσεις! Α: Οπότε το blues είναι μια μουσική που μπορείς να τη νιώσεις! ΗΖ: Ναι, έτσι πιστεύω. Και το λέω αυτό γιατί εάν εξετάσει κανείς από που ξεκίνησε το blues και που έχει φτάσει σήμερα, θα δει ότι ελάχιστη σχέση υπάρχει ανάμεσα στο τότε και το τώρα. Ένας λόγος που αυτή η μουσική κατάφερε να επιβιώσει και θα επιβιώνει εσαεί, είναι ότι μπορεί και φιλτράρει μέσα της στοιχεία από άλλες μουσικές φόρμες και ήχους. Έλεγε κάποιος φίλος παλιότερα, ότι τα blues εξελίχθηκαν από blues των φυτειών σε blues των πολυκατοικιών! Και είχε απόλυτο δίκιο. Εάν δει κανείς τη θεματολογία του σύγχρονου blues, ελάχιστη σχέση θα βρει με τα παλιά. Εκείνο που τα ενώνει είναι οι σχέσεις των δύο φύλων, ένα θέμα που είναι και θα είναι, φυσικά, αστείρευτο. Γι αυτό είναι μουσική που θα έχει πάντα θέμα να ασχοληθεί. Θέλω να πω εδώ, ότι αν πάρει κάποιος τους δίσκους αυτών που θεωρούνται σήμερα ονόματα στα blues, όπως η Shemekia Copeland, ο Tommy Castro, ή ο Robert Cray, θα δει ότι πάρα πολλοί από αυτούς δεν είναι καν blues, σαν τα blues δηλαδή που έπαιζε ο Muddy Waters, ή ο Willie Dixon, ή ο John Lee Hooker. Ελάχιστη σχέση έχουν. Παρόλα αυτά, τους κατατάσσουν στα blues κι αυτό γιατί η ίδια η μουσική έχει την τάση να αφομοιώνει στοιχεία από τριγύρω μουσικές είτε λέγονται rock ?n? roll, είτε jazz, είτε soul, είτε ακόμα και κλασική. Υπάρχει ένας πολύ αξιόλογος μουσικός, ο Corky Siegel, πιανίστας, ο οποίος κατά τη διάρκεια της καριέρας του στο Chicago, διατηρούσε και μια μπάντα, τους Siegel-Schwall Blues Band, όπου έπαιζε πιάνο, φυσαρμόνικα και τραγουδούσε. Την τελευταία δεκαετία έχει παρουσιάσει δύο δουλειές που τις ονομάζει Chamber Blues, δηλαδή blues δωματίου! Παίζει ο ίδιος και ένα κουαρτέτο εγχόρδων: δύο βιολιά, μια βιόλα και ένα τσέλο. Σε αυτές τις δουλειές κάνει μια μίξη της κλασικής μουσικής με τα blues. Και δεν αναμειγνύει μόνο τους ήχους, αλλά και τις φόρμες, πράγμα το οποίο σίγουρα δεν μπορεί να το ακούσει κάποιος πολύ εύκολα, αλλά είναι πολύ ενδιαφέρον. Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι τελικά το blues μπολιάζεται με όλα αυτά τα στοιχεία και παραμένει δυνατό! Α: Αρθρώνει το blues πολιτικό λόγο; ΗΖ: Βεβαίως, κυρίως όμως έμμεσα, όσον αφορά τα παλιά blues. Να μην ξεχνάμε ότι η μουσική αυτή ξεκίνησε από ένα λαό ο οποίος υπήρξε, και εν πολλοίς είναι και σήμερα, καταπιεσμένος. Για παράδειγμα, ένα από τα γνωστότερα κομμάτια του Robert Johnson, του μεγάλου αυτού bluesίστα, είναι το Cross Roads. Σε αυτό το τραγούδι ο Johnson διηγείται ότι είναι στο σταυροδρόμι και παρακαλάει αν περάσει κάποιος να τον πάρει, ή να ειδοποιήσει τον φίλο του τον Willie Brown ότι χάνεται. Η αγωνία του τραγουδιστή πηγάζει από το ότι την εποχή που γράφτηκε το τραγούδι κάθε μαύρος που θα πιανόταν να είναι στο ύπαιθρο μετά τη δύση του ηλίου φυλακιζόταν και μαστιγωνόταν! Με την έννοια λοιπόν την έμμεση, πολλά είναι τα blues τραγούδια που ασκούσαν πολιτική κριτική. Υπήρχαν όμως και πιο άμεσες περιπτώσεις. Ο φίλος μας ο Louisiana Red είναι από τους μουσικούς που έχουν γράψει ακραιφνώς πολιτικά τραγούδια.  Μέσα στο δίσκο του Reality Blues μιλάει για το Λευκό Οίκο, για τους προέδρους, για το τι θα έκανε αυτός αν ήτανε πρόεδρος και τέτοια θέματα. Θυμάμαι, επίσης, ένα εκπληκτικό τραγούδι, το Big Surprise του Percy Mayfield, ο οποίος έχει θεωρηθεί και ως ποιητής των blues, το οποίο είναι ένα έντονα αντιρατσιστικό κομμάτι και μιλάει για το χρώμα του δέρματος. Παρόλα αυτά, ο πολιτικός λόγος δεν είναι ο κανόνας στα blues. Ο κανόνας θέλει τα blues να είναι ένα ερωτικό τραγούδι και μέσα από τις ανθρώπινες σχέσεις να περνάνε και όλα τα υπόλοιπα. Α: Ηλία, έχεις σκεφτεί ποτέ να γράψεις ένα βιβλίο για τη μουσική αυτή, που τόσο έχεις αγαπήσει και υπηρετήσει όλα αυτά τα χρόνια; ΗΖ: Με έχει απασχολήσει και μένα αυτό το θέμα πολλές φορές. Όμως, καθότι δεν είμαι πολύ επιμελής, ό,τι έχω ξεκινήσει μέχρι στιγμής, το έχω αφήσει στη μέση. Δεν έχω ολοκληρώσει ποτέ τίποτα. Μια όμως από τις σκέψεις που έχω είναι να γράψω κάποτε ένα βιβλίο για την ιστορία των Blues Wire, την ιστορία των ανθρώπων που ενεπλάκησαν σε αυτό που λέγεται blues στην Ελλάδα, αλλά και τις εμπειρίες μου από τους ογκόλιθους με τους οποίους συνεργαστήκαμε, όπως ο John Hammond, η Kate Webster, o Buddy Guy και άλλοι. Α: Να πάμε λίγο στα συναυλιακά πράγματα. Συνεχίζεται να κάνετε συναυλίες εδώ και πολλά χρόνια ασταμάτητα και σε μια σταθερή βάση. ΗΖ: Κατά το μάλλον ήττον, ναι. Εδώ να σημειώσω ότι πολλές φορές κρατιόμαστε με νύχια και με δόντια. Η δουλειά μας είναι η μουσική, δεν κάνουμε άλλες δουλειές, και έτσι προσπαθούμε να ζήσουμε μέσω της μουσικής. Είμαστε τυχεροί που έχουμε όλοι καλές οικογένειες, οι οποίες μας συμπαραστέκονται σε αυτήν την ιστορία. Είμαστε, δηλαδή, μουσικοί με την πλήρη έννοια του όρου και αυτό είναι πολύ δύσκολο. Υπάρχουν πολλοί που νομίζουν ότι οι Blues Wire είναι φίρμες, ή τα έχουνε πάρει, αλλά η αλήθεια είναι τρομακτικά διαφορετική. Α: Ηλία, πες μου πώς βλέπεις αυτή τη στιγμή να διαμορφώνεται η κατάσταση για τα blues στην πόλη; Τόσα χρόνια μιλάμε για Blues Wire και ουσιαστικά δεν έχει βγει άλλο συγκρότημα. ΗΖ: Κατά καιρούς εμφανίζονται συγκροτήματα και μάλιστα αξιόλογα. Απλά εμείς είμαστε η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Ο κανόνας λέει ότι πολύ δύσκολα μπορεί να επιβιώσει ένα σχήμα που παίζει τέτοιου είδους μουσική στην Ελλάδα. Υπάρχουν αξιόλογοι μουσικοί, αλλά η δυσκολία είναι στο φτιαχτεί ένα σχήμα και να κρατηθεί. Εμείς καταφέραμε να έχουμε μια πολύ καλή σχέση με τα παιδιά και ξέρουμε ότι όταν εκλείψουν οι βασικοί λόγοι για τους οποίους βρισκόμαστε μαζί, θα σταματήσουμε αμέσως. Όσον αφορά την κατάσταση στα blues, θεωρώ πολύ σημαντικό το ότι τον τελευταίο καιρό έχουν προστεθεί στο κοινό μας πολλοί πιτσιρικάδες. ’ρα, υπάρχει ένας νεαρόκοσμος που δείχνει ενδιαφέρον γι αυτή τη μουσική. Α: Έχω την εντύπωση ότι οι Blues Wire βοήθησαν στη μουσική παιδεία των θεσσαλονικέων. ΗΖ: Ναι, νομίζω ότι έχουμε βοηθήσει. Είτε με το Παραρλάμα, είτε με τις μετακλήσεις ξένων καλλιτεχνών δείξαμε στον κόσμο ότι μια blues συναυλία είναι κατά κανόνα μια καλή συναυλία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η έλευση στην Ελλάδα ενός σχετικά άγνωστου blues κιθαρίστα. Στην Αθήνα έκοψε 32 εισιτήρια, ενώ στη Θεσσαλονίκη 400! Αυτό δεν είναι τυχαίο. Στη Θεσσαλονίκη δείξαμε στον κόσμο με τις τόσες συναυλίες που έχουμε κάνει, ότι η παρακολούθηση μιας blues συναυλίας δεν είναι πέταμα χρημάτων. Α: Και μια τελευταία απορία: εάν βρεθεί ένας μουσικός σαν τον Ηλία Ζάικο και ένα συγκρότημα σαν τους Blues Wire που θα παίζουν όμως country, θα αρχίσει ο θεσσαλονικιός να ακούει country; ΗΖ: Είναι σαφώς πιο δύσκολη περίπτωση γιατί η country δεν έχει την παγκοσμιότητα που έχουνε τα blues. Είναι σαν να λέμε κατά αντιστοιχία για τα ρεμπέτικα και τα δημοτικά. Τα ρεμπέτικα έχουν αγγίξει αρκετούς ξένους μουσικούς. Τα δημοτικά, όμως, δεν είναι εύκολο να απλωθούν. Έτσι και η country. Είναι μια μουσική πολύ αμερικάνικη για να έχει μια παγκοσμιότητα. Α: Ηλία, σε ευχαριστώ πολύ.
Κώστας Παπασπυρόπουλος |
Συνεντεύξεις
