ΟΙ ΖΩΕΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ Florian Henckel-Donnersmarck 2/2/2007

18 χρόνια έχουν περάσει από τότε που το σιδηρούν παραπέτασμα έπαψε να υπάρχει. Μέχρι τότε δε, αποτελούσε για πολλούς ανθρώπους στο δυτικό μπλοκ ελπίδα για μία καλύτερη και δικαιότερη κοινωνία. Οπότε και αποκαλύφθηκε η φρίκη να ζει κάποιος σε τέτοια καθεστώτα. Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς. Τσαουσέσκου, Ρουμανία. Χόνεκερ και Στάζι, Ανατολική Γερμανία. Γκορμπατσώφ (αν και δεν ήταν από τους χειρότερους αν αναλογιστεί κανείς τις προσπάθειες εξυγίανσης και διαφάνειας υπό το όνομα γκλασνοστ), ΕΣΣΔ. Χότζα, Αλβανία. Μάο, Κίνα. Πολ Ποτ, Καμπότζη. Ο δεσποτισμός και η ανελευθερία που κυριαρχούσε σε αυτές τις χώρες κατάφερε ένα μεγάλο πλήγμα στην ιδεολογία με πρόφαση της οποίας, τα καθεστώτα αυτά είχαν ουσιαστικά εγκαθιδρυθεί. Για αυτό εξάλλου προέκυψε τη δεκαετία του 90 αυτή η βδελυγμία, με τη θεωρητική της φυσικά βάση περί του τέλους της ιστορίας ενός κτηνώδους τύπου ονόματι Φράνσις Φουκουγιάμα, για οποιαδήποτε αριστερή ιδεολογία ή εν πάση περιπτώσει για οποιαδήποτε ιδεολογία που ερχόταν σε αντίθεση με το υπάρχον και κραταιό καπιταλιστικό σύστημα.

Ευτυχώς βέβαια, αυτό το παραμύθι δεν κράτησε για πολύ. Ήρθε η δεκαετία του 00 οπότε και το κίνημα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση και τη νεοφιλελεύθερη οικονομία ανδρώθηκε και προσπάθησε και προσπαθεί (έστω και κατακερματισμένο όπως είναι τώρα) να εδραιωθεί καταρχήν στις συνειδήσεις του κόσμου και στη συνέχεια και στο πεδίο της πρακτικής διαμάχης. Αλλά αρκετά νομίζω για εισαγωγή σε μία ταινία που διαδραματίζεται στην Ανατολική Γερμανία του Χόνεκερ το 1984 και αποτελεί ένα μάλλον γλυκόπικρο ρομάντζο και όχι μία πολιτική ανάλυση για τα τεκταινόμενα εκείνη την εποχή.

Η ιστορία έχει ως εξής: ένας θεατρικός συγγραφέας, πολύ διάσημος και υπερασπιστής του καθεστώτος του Χόνεκερ, γίνεται αντικείμενο παρακολούθησης από τη Στάζι προκειμένου να καταδειχτεί αν η πίστη του προς τις αρχές του υπαρκτού σοσιαλισμού είναι αληθινή ή αν αντίθετα έχει διασυνδέσεις με τη δύση. Αν και η παρακολούθηση ξεκινάει αρχικά από μία υποψία που εκφράζει ένας από τους πιο σκληρούς και πιο στρυφνούς ανακριτές-«ματάκηδες» (πώς να το θέσω αλλιώς, όχι πείτε μου) της Στάζι, στη συνέχεια και ο ίδιος ο υπουργός Πολιτισμού της κυβέρνησης συναινεί σε αυτήν την καλοστημένη παγίδα (νομίζω ότι έχω ρέντα σήμερα, για να δούμε τι θα φέρει η συνέχεια). Και λέγοντας παγίδα εννοώ την αποκάλυψη τόσο στον ερευνητή (δεν μου πάει να τον λέω «ματάκια» τον άνθρωπο) όσο και στον ίδιο τον μποέμ καλλιτέχνη (ζωγραφίζω!) τις αξίες της ζωής. Που φυσικά κινούνται στην ίδια βάση αλλά ξεκινούν από διαφορετικά σημεία. Για τον μεν Σταζίτη (πώς να τον πω, όχι βρείτε κάτι αν μπορείτε) οι αξίες αυτές έχουν να κάνουν με το δεν-αντέχω-άλλο-τη-ρουφιανιά-καλύτερα-άνεργος-παρά-μπάτσος και άλλα τέτοια μυστήρια, για τον δε συγγραφέα, οι αξίες αυτές έχουν να κάνουν με το δεν-αντέχω-άλλο-να-κάνω-την-πάπια-θα-τα-πω-όλα-και-μετά-ας-φάω-τα-μούτρα-μου-ο-μαλάκας.

Μου βγήκε λίγο κοροϊδευτική η παραπάνω περιγραφή, παρόλα αυτά δεν θα ήθελα να νομίσετε ότι δεν μου άρεσε η ταινία. Απλά, ενώ στην αρχή θεωρούσα ότι είναι πολιτική (και πολύ θα το ήθελα δηλαδή) εντούτοις τώρα που το ξανασκέφτηκα θεωρώ ότι αποτελεί ουσιαστικά μία ιστορία αγάπης (μεταξύ του συγγραφέα και μιας θεατρίνας πολύ μυστήριας να πούμε) σε ένα περιβάλλον αρκετά τρομακτικό (νομίζω ότι ο σκηνοθέτης δίνει αρκετά καλά τον τρόμο με τον οποίο ζούσαν καθημερινά εκατομμύρια άνθρωποι, εναντίον των οποίων ακόμα και το παραμικρό ανέκδοτο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί). Κάτι σαν τις διάφορες ταινίες αγάπης που έχουν γυριστεί με φόντο τη ναζιστική Γερμανία (δεν μου έρχεται τώρα καμία στο μυαλό αλλά όλο και κάποια τέτοια θα υπάρχει. Εσάς δεν σας λέει τίποτα το σκηνικό αυτό;) κάτι τέτοιο. Τέλος πάντων. Επειδή δεν έχω και πολύ χώρο στη διάθεση μου, τελειώνω εδώ. Σας ευχαριστώ πολύ που με παρακολουθήσατε. Καλό σας βράδυ!

Υ.Γ. συγγνώμη για το απότομο του κλεισίματος. Αλλά αν άρχιζα τώρα την ανάλυση ούτε στις 1000 λέξεις δεν θα σταματούσα. Και δεν βρήκα και πώς να λέω τον Μεγάλο Αδελφό, κατάλαβες δηλαδή;

Δέσποινα Καβουσανάκη