Μέσα σε Σεπτεμβριανό πανικό, με την πόλη παραλυμένη από το χάος των ημερών, τρεις ήταν οι φορές που ο δρόμος με έβγαλε στο Θέατρο Δάσους, και οι τρεις για απόλυτα διαφορετικές μεταξύ τους παραστατικές εμπειρίες. Τι αποκόμισα; Πέραν μιας λανθάνουσας πνευμονίας - αποτέλεσμα του συνδυασμού της πτώσης της θερμοκρασίας με την προαναφερθείσα ανάβαση- πολλά πολλά ακόμα…

Εδώ όμως βρίσκομαι για την σοφόκλεια «Ηλέκτρα», που λες και είχε την τιμητική της φέτος, καθώς παρουσιάστηκε και νωρίτερα μέσα στη χρονιά στην Αθήνα, σε μορφή όπερας, στα πλαίσια ενός μεγάλου αφιερώματος. Αυτή τη φορά σηματοδότησε παράλληλα και την πρώτη συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου με το Ελληνικό φεστιβάλ, την κατ’ επέκταση, με άλλα λόγια, αρχή μιας σειράς συνεργασιών ξένων σκηνοθετών και Ελλήνων ηθοποιών για το φεστιβάλ Επιδαύρου. Ο σκηνοθέτης, εν προκειμένω, ακούει στο όνομα Πίτερ Στάιν, γνωστός στην Ελλάδα για την αγάπη και την πίστη του στα αρχαιοελληνικά κείμενα, παρουσίασε φέτος την έκτη μέχρι στιγμής δουλειά του που βλέπουμε στη χώρα. Και αυτός είναι ένας μονάχα από τους λόγους που κάτι μου λέει ότι αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που πήρε το αυτί σας για αυτήν την παράσταση…

Όποιος λοιπόν βρισκόταν στην πόλη το Σάββατο στις 8 του Σεπτέμβρη θα αντιληφθεί αμέσως γιατί είναι περιττό να επεκταθώ στις αιτίες που ανάγκασαν την «Ηλέκτρα» να ξεκινήσει με σαράντα πέντε ολόκληρα λεπτά καθυστέρηση. Κι αν πάντα πίστευα ότι οι απόψεις που σχετίζουν την διαμόρφωση της κριτικής με τις συνθήκες υπό τις οποίες κάποιος παρακολουθεί μια παράσταση ή ένα έργο δεν ήταν κάτι άλλο παρά φτηνές δικαιολογίες, ήρθε η ώρα να το πάρω πίσω. Με την αφεντιά μου να κάθεται- όπως και πολλοί άλλοι- τέρμα Θεού, αδυνατούσα να θυμηθώ την τελευταία φορά που είδα το Θέατρο Δάσους γεμάτο σε κάθε του σπιθαμή. Λογικό, θα μου πείτε, αφού η πιο αναμενόμενη και διαφημισμένη παράσταση της χρονιάς ανέβηκε στην πόλη μας για μια μόνο βραδιά και αυτή, εν μέσω ΔΕΘ! Τούτο το πολυπληθές κοινό της παράστασης, παρεμπιπτόντως, ήταν ένα από τα πλέον απαράδεκτα εκ των οποίων έχω βρεθεί, ένα κοινό που υπήρχε μόνο και μόνο για να καταναλώσει την ομολογουμένως δελεαστική συνύπαρξη γνωστών ηθοποιών του θεάτρου μαζί με το ανερχόμενο νεότατο κάστ πρόσφατης καλλιτεχνικής σοδειάς.

Κι αν λοιπόν όλα τα παραπάνω δεν φαίνονται ικανά να δικαιολογήσουν τον μακροσκελή μου πρόλογο, αποδείχτηκαν άκρως σημαντικά στον χαρακτηρισμό της «Ηλέκτρας» ως μιας παράστασης που ίσως και να μπορούσε να ήταν καλή αλλά μάλλον δεν ήταν!

Η Ηλέκτρα αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα από τα πιο τραγικά πρόσωπα της αρχαίας Ελλάδας, αναλογιζόμενοι ότι είναι αυτή που βίωσε κατά πολλούς το μεγαλύτερο μερίδιο της γνωστής κατάρας των Ατρειδών. Η Ηλέκτρα του Στάιν τώρα, είναι μια ψυχαναγκαστική και λιγάκι υστερική παρουσία παραδομένη στην εσωτερική της σύγκρουση και στο μίσος, ανήμπορη να βρει οποιαδήποτε ισορροπία μεταξύ τάξης και αταξίας, και όλα αυτά δίχως να εγκαταλείπει σχεδόν καθόλου τη σκηνή κατά τη διάρκεια της παράστασης. Η 26άχρονη Στεφανία Γουλιώτη ήταν η καλύτερη δυνατή Ηλέκτρα στο όραμα του Στάιν, όντας παλιοί γνώριμοι από προηγούμενες συνεργασίες. Η ερμηνεία της τον αποζημίωσε για την επιλογή του, αφού η Γουλιώτη δεν ήταν απλά μια Ηλέκτρα που εμφανίστηκε ολόγυμνη στην Επιδαύρια σκηνή, αλλά και αυτή που πήρε επάνω της όλη την παράσταση και δίκαια απόλαυσε τελικά το μεγαλύτερο χειροκρότημα. Πλάι της, η Κόρα Καρβούνη ως συνεσταλμένη και υποταγμένη Χρυσόθεμις ήταν αναμενόμενα καλή, για να πούμε την αλήθεια δεν θυμάμαι κάποια φορά που να μην ήταν! Προσωπικά θα ήθελα να την δω σύντομα και σε πιο έντονους, όχι τόσο συντηρητικούς ρόλους… Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη- Κλυταιμνήστρα, ο Λάζαρος Γεωργακόπουλος –Αίγισθος και ο Γιάννης Φέρτης –Παιδαγωγός, ή αλλιώς, το βαρύ πυροβολικό της παράστασης, μετέδωσαν την μεγάλη και σημαντική εμπειρία τους στα θεατρικά δρώμενα, μια εμπειρία λιγάκι περιττή παρόλα αυτά για τη φύση της παράστασης (αφού ο ίδιος ο σκηνοθέτης “πάτησε” κυρίως στην εκμετάλλευση του νεανικού και άπειρου καστ), η οποία δεν λειτούργησε ευτυχώς απόλυτα αρνητικά. Όσον αφορά τον ρόλο του Ορέστη, ο Απόστολος Τότσικας, θα έπρεπε ίσως να μείνει λίγο παραπάνω στους αχυρώνες του Έβρου ψάχνοντας τον δρόμο του, προτού κατηφορίσει στα ιταλικά κτήματα του Σαν-Παγκράτσιο όπου πραγματοποιήθηκαν οι πρόβες της παράστασης. Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, ουδέποτε έτρεψα κάποιου είδους εμπάθεια για τον αγαπητό Απόστολο, απλά κρίνω, όπως και πολλοί άλλοι, πως μια τηλεοπτική επιτυχία δεν φέρνει την άνοιξη. Επίσης, καμία εμπάθεια δεν τρέφω και απέναντι στις μινιμαλιστικές παραστάσεις, όλα όμως σε αυτήν την κατά Στάιν Ηλέκτρα μου φάνηκαν αδικαιολόγητα λιτά, από τα σκηνικά του αδιαπραγμάτευτα κορυφαίου Διονύση Φωτόπουλου, ως τη μουσική του Αlessandro Nidi και τους γυναικείους αλαλαγμούς του χορού του Εθνικού.

Με αυτά και με αυτά, πιστεύω πως θα έχετε καταλάβει πως οι λόγοι που έκαναν αυτή την παράσταση ανούσια μπορεί να μην είναι απόλυτα ξεκάθαροι, δεν παύουν όμως να είναι πολλοί και ποικίλοι. Είτε φταίει η “δεν βλέπω τίποτα, δεν ακούω τίποτα” θεσούλα μου που μου στέρησε την κατά Ρόλαντ Μπαρτ συμπαραδήλωση, αυτή τη λεγόμενη τρίτη έννοια στο θέατρο που σε κάνει να αντιλαμβάνεσαι το ξεχωριστό στίγμα του έργου, είτε η ίδια η οργασμική συμμετοχή των ηθοποιών-σταρ που παραμέρισε το κείμενο και την ίδια την ιστορία, το αποτέλεσμα παραμένει πάντα τα ίδιο. Η πιο υποσχόμενη και πέραν ανταγωνισμού παράσταση της χρονιάς ήταν απλά αδιάφορη.

Ποιος είπε άλλωστε ότι τα φαβορί στην τέχνη απολαμβάνουν πάντα καλής τύχης;

Ειρήνη Καραχρήστου