ΙΟΥΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΑΣ ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΚΑΛΜΠΑΡΗ 19/3/2008

Την Παρασκευή, δεν έχασα την ευκαιρία που μου δόθηκε να παρακολουθήσω τον Ιούλιο Καίσαρα του Händel στο μέγαρο μουσικής Θεσσαλονίκης . Ο Händel, ένας εκ των κορυφαίων συνθετών της μπαρόκ περιόδου, έμεινε περισσότερο στην ιστορία για τα ορατόρια του, ένα είδος το οποίο θεωρείται πως τελειοποίησε και αποθέωσε. Παρόλαυτα άφησε πίσω του και πάρα πολλές όπερες απο τις οποίες το Giulio Cesare ίσως αποτελεί το αρτιότερο δείγμα.

Το team των Γιώργου Πέτρου, Μαριάννας Κάλμπαρη και Πάρι Μέξη, τόλμησε μια διαφορετική προσέγγιση θέλοντας να ξεφύγει απ τα στενά όρια της εποχής μιας μπαρόκ όπερας όσον αφορά τα αναμενόμενα σε οπτικό επίπεδο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ταυτόχρονα, θέλησε να αναπαράγει, όσο το δυνατόν καλύτερα, τα της μουσικής, με τη χρήση οργάνων πιστών αντιγράφων των αντιστοίχων της εποχής.

Ξεκινώντας, θα ήθελα να αναφέρω πως δεν είναι νέο ζήτημα αυτό της χρήσης οργάνων εποχής στο μπαρόκ, για το οποίο έχει γίνει πολύς λόγος. Οι απαρχές του βρίσκονται στα μέσα του 18ου αιώνα, άσχετα αν στη χώρα μας η χρήση τους βρίσκεται σε νηπιακό επίπεδο. Κάποιοι προτιμούν τα σύγχρονα όργανα καθώς θεωρούν τις ερμηνείες περισσότερο ανατρεπτικές και ακραίες και άλλοι προτιμούν εκείνες που τείνουν στο αυθεντικό. Από καθαρά πρακτική σκοπιά, σίγουρα είναι ευκολότερο να αναπαράγεις κάτι με το όργανο που έχει προοριστεί γι’αυτό το σκοπό, παρά να προσαρμόσεις κάτι πιο σύγχρονο προσπαθώντας να το κάνεις να ακουστεί σύμφωνα με τις ανάγκες σου.

Περνώντας στα εικαστικά, έγινε -όπως δήλωσαν και οι συντελεστές- μια προσπάθεια να μεταφερθεί το έργο χρονικά σε μία αχρονικότητα, σε μια απροσδιόριστη εποχή και χωρίς καμία αλληγορία ή συμβολισμό σε όσα είδαμε. Έτσι, υπήρξαν παραπομπές στη σύγχρονη εποχή και σε περασμένες δεκαετίες, στοιχεία μιούζικαλ, βιντεοπροβολές, κονστρουκτιβιστικές τάσεις και άλλα πολλά που κατέστησαν το αποτέλεσμα αρκετά σουρεάλ.

Κατα τη γνώμη μου όσο εύκολο είναι να ακολουθήσει κανείς τις προσταγές και την εύκολη λύση του παραδοσιακού, άλλο τόσο εύκολο είναι να κάνει κάτι που θα προκαλέσει. Το δύσκολο είναι, κι αυτό επετεύχθη πιστεύω, να καταφέρει να εισάγει νεωτερισμούς που αν και τολμηροί, δε θα περάσουν (ή θα ξεπέσουν αν προτιμάτε) στο επίπεδο της γελοιότητας και του κιτς. Δε θέλω να σταθώ σε μεμονωμένες στιγμές της παράστασης που αισθάνθηκα πως οι ιδέες ήταν σπουδαίες, σίγουρα η δεύτερη –κυρίως- πράξη είχε πολλές τέτοιες, αλλά γενικά αυτό που μοιάζει αναμφισβήτητο είναι πως το κάθε τι βρισκόταν εκεί μετά απο σκέψη και τίποτα δεν ήταν τυχαίο ή επιπόλαιο. Με λίγα λόγια, ενθουσιάστηκα.

Στο ρόλο του Καίσαρα είδαμε τη Γεωργιανή mezzo soprano Ketevan Kemoklidze. Πολλοί πιθανόν να παραξενευτούν απο το γεγονός ότι μια γυναίκα ανέλαβε ανδρικό ρόλο, αυτό όμως αποτελεί σύνηθες φαινόμενο για τους ρόλους που την εποχή εκείνη ερμήνευαν οι λεγόμενοι καστράτοι, οι οποίοι ήταν άνδρες ευνουχισμένοι σε νεαρή ηλικία έτσι ώστε να διατηρούν την έκταση μιας σοπράνο ή κοντράλτο και μετά την ενηλικίωσή τους. Σήμερα τέτοιοι ρόλοι μπορούν να ανατεθούν είτε σε γυναίκες μέτζο σοπράνο, είτε σε άνδρες κοντράλτο (όπως ο Πτολεμαίος, Πωλ Ζαχαριάδης).

Εξαιρετικοί κατ’ εμέ οι Ειρήνη Καραγιάννη ως Κορνηλία και Θεοδώρα Μπάκα ως Σέξτος. Απόλυτα ταιριαστή με το όλο concept η επιλογή της Κασσάνδας Δημοπούλου στο ρόλο της Κλεοπάτρας στο εν Ελλάδι ντεμπούτο της. Η ορχήστα Πατρών, ύπο τη διεύθυνση του Γιώργου Πέτρου απλά άψογη. Δε χρειάζεται να πω περισσότερα, ο κ. Πέτρου άλλωστε έχει δώσει τα διαπιστευτήρια του στο χώρο αποσπώντας αποθεωτικές κριτικές για τις δουλειές του στον Händel. Θέλω να πιστεύω πως τις επόμενες δύο ημέρες η προσέλευση του κοινού ήταν μεγαλύτερη απ ότι την Παρασκευή. Θα ήταν κρίμα τόσο για τους συντελεστές και την προσπάθειά τους, όσο και για τον ίδιο τον κόσμο αν αυτό, εν τέλει, δεν συνέβη.

Κώστας Λιανίδης