Η συστηματική και διαδεδομένη φύση των βασανιστηρίων στην Τουρκία καθιστούν σχεδόν τους πάντες υποψήφια θύματα βασανισμού, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία, κατά τη δημοσίευση της έκθεσής της με τίτλο "Turkey: An end to torture and impunity is overdue!" ("Τουρκία: Τα βασανιστήρια και η ατιμωρησία έπρεπε να είχαν ήδη τερματιστεί!").

Η Διεθνής Αμνηστία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η γεωγραφική διάδοση των καταγγελιών για βασανιστήρια, το ευρύ φάσμα των φερομένων ως θυμάτων και το πλήθος των μαρτυριών που έχει λάβει η οργάνωση, δείχνουν ότι τα βασανιστήρια στην Τουρκία είναι συστηματικά και εκτεταμένα. Αυτό συμβαίνει, μάλιστα, παρ? όλο που η Ευρωπαϊκή Ένωση πριν έναν χρόνο υπέδειξε την καταπολέμηση των βασανιστηρίων ως προτεραιότητα για την Τουρκία.

"Παρ? όλες τις διακηρύξεις προθέσεων, στις οποίες έχει προβεί η τουρκική κυβέρνηση, δεν έχουμε δει ακόμα κανένα σημάδι που να δείχνει ότι λαμβάνονται σοβαρά και αποτελεσματικά μέτρα για να καταπολεμηθούν τα βασανιστήρια και η ατιμωρησία που τα συνοδεύει", δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία.

Είναι ζήτημα ρουτίνας, στην Τουρκία, να δένονται τα μάτια των κρατουμένων κατά τη διάρκεια των ανακρίσεων, μερικές φορές μάλιστα και καθ? όλη τη διάρκεια της αστυνομικής κράτησης, ώστε να μην μπορούν να αναγνωρίσουν τους βασανιστές τους. Οι σοβαροί ξυλοδαρμοί, η γύμνωση, η σεξουαλική κακοποίηση, οι απειλές θανάτου και βιασμού, άλλα ψυχολογικά βασανιστήρια, τα ηλεκτροσόκ, το κρέμασμα από τα χέρια, και η στέρηση του ύπνου, της τροφής, του νερού και της χρήσης τουαλέτας, αποτελούν συνηθισμένες μεθόδους βασανισμού και κακομεταχείρισης στην Τουρκία.

Η δημιουργία φυλακών υψηλής ασφαλείας, των λεγόμενων φυλακών τύπου F, έχει προκαλέσει αυξημένες ανησυχίες για την ασφάλεια των κρατουμένων. Αν και οι βασανισμοί πραγματοποιούνται κυρίως υπό αστυνομική κράτηση, συνεχίζουν ωστόσο να είναι διαδεδομένοι στις φυλακές και κατά τη διάρκεια των μεταγωγών από και προς αυτές.

«Στα θύματα βασανιστηρίων συγκαταλέγονται γυναίκες και παιδιά, ενώ δεν περιορίζονται μόνο σε όσους είναι ύποπτοι για εγκλήματα βάσει της αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας, αλλά συμπεριλαμβάνουν και πολλούς ανθρώπους που είναι ύποπτοι για αδικήματα του κοινού ποινικού δικαίου», δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία. «Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα βασανιστήρια συνδέονται με διακρίσεις με βάση το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την εθνότητα».

Η δεδηλωμένη αποδοκιμασία των τουρκικών αρχών για τα βασανιστήρια γίνεται ακόμα πιο αμφίβολη λόγω των καταγγελιών περί ύπαρξης ηχομονωμένων ανακριτικών χώρων, ειδικά διαμορφωμένων και εξοπλισμένων για βασανιστήρια. Επιπλέον, οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν διαπιστώσει ότι, όταν οι αστυνομικοί αναμένουν ότι κάποιος κρατούμενος θα αφεθεί ελεύθερος μετά την αστυνομική κράτηση, χρησιμοποιούνται τεχνικές βασανισμού και κακομεταχείρισης που, κανονικά, δεν αφήνουν σημάδια.

Η κράτηση σε απομόνωση από τον έξω κόσμο είναι καίριος παράγοντας, που συμβάλλει στα βασανιστήρια και την κακομεταχείριση στην Τουρκία: οι κρατούμενοι στερούνται την πρόσβαση σε δικηγόρο, συγγενείς, φίλους και γιατρό. Σύμφωνα με τον νόμο, οι κρατούμενοι μπορούν, σε κάθε στάδιο και επίπεδο της ανάκρισης, να κάνουν χρήση νομικής βοήθειας. Ωστόσο, όσοι είναι ύποπτοι για αδικήματα που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία των Δικαστηρίων Κρατικής Ασφαλείας, μπορούν και πάλι να κρατούνται από την αστυνομία, απομονωμένοι από τον έξω κόσμο, μέχρι και επί τέσσερις ημέρες.

Οι οδηγίες για άμεση και σωστή καταγραφή των κρατουμένων και για ειδοποίηση των οικογενειών τους συχνά αγνοούνται. Αυτό δεν προκαλεί μόνο αγωνία στους συγγενείς, αλλά και δημιουργεί συνθήκες που ευνοούν τα βασανιστήρια, τις «εξαφανίσεις» και τους θανάτους υπό κράτηση.

Δικηγόροι, υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ορισμένοι εισαγγελείς στην Τουρκία συμφωνούν ότι τα βασανιστήρια συνεχίζονται επειδή οι καταθέσεις που αποσπώνται διά της βίας παίζουν μεγάλο ρόλο στην ανάκριση για αδικήματα. Στη συνέχεια, οι μαρτυρίες αυτές χρησιμοποιούνται ως «αποδεικτικά στοιχεία» στα δικαστήρια.

Πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στην καλλιέργεια ατμόσφαιρας ατιμωρησίας για τους βασανιστές στην Τουρκία. Τα θύματα και οι συγγενείς συχνά τρομοκρατούνται και σιωπούν, ενώ, ακόμη και όταν μιλάνε, οι εισαγγελείς είναι πολύ απρόθυμοι να ανταποκριθούν στις καταγγελίες και τα στοιχεία για κακομεταχείριση και βασανισμό.

«Η αδυναμία των Τούρκων αξιωματούχων να ερευνήσουν τις καταγγελίες βασανισμών, όχι μόνο επιτρέπει στους βασανιστές να μένουν ατιμώρητοι, αλλά και συμβάλλει στο να δικάζεται το θύμα με ανέντιμη δίκη, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις αποτελεί άμεσο λόγο κακοδικίας», δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία.

Η σωστή ανάκριση και άσκηση ποινικής δίωξης παρεμποδίζεται ακόμα περισσότερο από τα μέτρα που λαμβάνουν στελέχη των σωμάτων ασφαλείας ώστε να μην συντάσσονται σωστές ιατρικές εκθέσεις. Όμως, ακόμα πιο ανησυχητική είναι η ύπαρξη ενός συγκεκριμένου σχήματος εκφοβισμού των στελεχών των υγειονομικών υπηρεσιών ώστε να μην τεκμηριώνουν περιπτώσεις βασανισμού.

Δυστυχώς, υπάρχουν επίσης περιπτώσεις γιατρών που συγκαλύπτουν οικειοθελώς τα βασανιστήρια. Τον Ιανουάριο 2001, σύμφωνα με καταγγελίες, 11 άτομα υπέστησαν ξυλοδαρμό και βασανιστήρια μετά τη σύλληψή τους στην περιοχή Σιβασλί της περιφέρειας Ουσάκ, μετά από ανώνυμη καταγγελία ότι είχαν κλέψει πρόβατα πριν πέντε χρόνια. Όταν μεταφέρθηκαν στο κρατικό νοσοκομείο με τα μάτια δεμένα και σιδηροδέσμιοι, (οι γιατροί δεν τους εξέτασαν σωστά και δεν σημείωσαν τα παράπονά τους). Σύμφωνα με καταγγελίες, όταν ένας από τους κρατουμένους παραπονέθηκε ότι έχει αιμορραγία στο κεφάλι, ένας γιατρός του απάντησε "το κεφάλι σου έχει ανοίξει στα δύο".

"Οι τουρκικές αρχές θα πρέπει να λάβουν αποτελεσματικά μέτρα κατά των βασανιστηρίων, αν πρόκειται να διαλύσουν την πεποίθηση ότι ανέχονται τη συνέχιση αυτής της αποτρόπαιας πρακτικής", δήλωσε η Διεθνής Αμνηστίας.

Η έκθεση παροτρύνει την τουρκική κυβέρνηση να θέσει αμέσως σε εφαρμογή μια σειρά συστάσεων ?μερικές από τις οποίες είναι απλούστατες? για την πρόληψη των βασανιστηρίων. Οι συστάσεις αυτές περιλαμβάνουν:

 Να τερματιστεί η κράτηση σε απομόνωση από τον έξω κόσμο και να διασφαλιστεί ότι όλοι οι κρατούμενοι έχουν άμεση πρόσβαση σε νομική βοήθεια.

 Να τεθεί εκτός νόμου το δέσιμο των ματιών κατά την αστυνομική κράτηση.

 Να τερματιστεί η παρατεταμένη απομόνωση στις φυλακές, περιλαμβανομένων των φυλακών τύπου F.

 Όλες οι καταγγελίες και αναφορές για βασανιστήρια ή κακομεταχείριση, «εξαφανίσεις» και εξωδικαστικές εκτελέσεις να ερευνώνται αμέσως και αποτελεσματικά.

 Όσοι ευθύνονται για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, περιλαμβανομένων εκείνων που τις διατάζουν, θα πρέπει να προσαχθούν στη δικαιοσύνη.

 Οι δηλώσεις που αποσπώνται με βασανιστήρια δεν θα πρέπει να γίνονται αποδεκτές ως αποδεικτικά στοιχεία.

"Οι τουρκικές αρχές θα πρέπει να κάνουν τα λόγια πράξη και να στείλουν, από τα ανώτατα κλιμάκια, ένα ηχηρό και ξεκάθαρο μήνυμα ότι τα βασανιστήρια είναι απαράδεκτα και ότι οι δράστες θα λογοδοτούν", ζητά η Διεθνής Αμνηστία.

Δελτίο Τύπου