ΛΙΓΑ ΑΠ' ΟΛΑ Δήμος Αβδελιώδης Ένα έργο για θέατρο σκιών εκτελεσμένο όμως από ηθοποιούς; 27/2/2002

ΜΟΥΣΙΚΗ: Διονύσης Σαββόπουλος

ΣΚΗΝΙΚΑ-ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ: Πέρης Ιερεμιάδης

Πέρα από τα «απαραίτητα» καλοκαιρινά ανεβάσματα των αρχαίων τραγωδιών και κωμωδιών μας, αναμφισβήτητη είναι η προτίμηση των νέων σκηνοθετών για κείμενα με ψυχογραφικό περιεχόμενο, ξένων κυρίως δραματουργών. Τα κείμενα αυτά με τις τέλειες σκιαγραφήσεις των προσώπων και τον πολύ γοητευτικό συνήθως λόγο, έχουν μεγάλη επικοινωνιακή δύναμη, αφού δίνουν στους θεατές τη δυνατότητα να ανακαλύψουν σε αυτά δικές τους αντιστοιχίες.

Με δεδομένο αυτό το γεγονός, θεώρησα πολύ ενδιαφέρον, το ότι ο Δήμος Αβδελιώδης δεν κατέφυγε σε μία τέτοια ευκολία, αλλά αποπειράθηκε να ανακαλύψει έναν εναλλακτικό τρόπο επικοινωνίας με το κοινό, ανεβάζοντας μία παράσταση, που σίγουρα το δυνατό συστατικό της δεν ήταν το κείμενο. Επέλεξε να ασχοληθεί με έναν από τους μεγαλύτερους θησαυρούς της λαϊκής μας τέχνης, το θέατρο σκιών. Διαισθανόμενος, όμως, την ανάγκη του σύγχρονου θεατή για κάτι παραπάνω από φιγούρες πάνω στο λευκό πανί, ανέβασε το έργο αυτό του καραγκιοζοπαίχτη Αντώνη Μόλλα εκτελεσμένο από ηθοποιούς. Σίγουρα δεν πρόκειται για μια κωμωδία που επικοινωνεί στο επίπεδο του λόγου και της λογικής. Αντίθετα, επικαλείται και ανασύρει μνήμες, αναμνήσεις και εμπειρίες των παιδικών μας χρόνων στοχεύοντας κατευθείαν στις ψυχές. Πετυχαίνει, δηλαδή, μια επικοινωνία απόλυτα βιωματική και γι´ αυτό πολύ ουσιαστική.

Η σκηνοθετική γραμμή, που έδωσε ο Αβδελιώδης στην παράσταση ήταν σαφέστατη. Η σκηνή παρέπεμπε από τα πρώτα δευτερόλεπτα στον λευκό μπερντέ του θεάτρου σκιών. Για να το πετύχει αυτό κατάφερε και αφαίρεσε από την κατεξοχήν τέχνη του χώρου και των όγκων, την τρίτη διάσταση του βάθους. Όλη η δράση λάμβανε χώρα σε ένα δισδιάστατο νοητό ταμπλό πλαισιωμένο κατά το τυπικό με την παράγκα του καραγκιόζη από τη μία πλευρά και το παλάτι του Μπέη από την άλλη.

Τη σύμβαση αυτή υπηρέτησαν με απόλυτη συνέπεια όλοι οι ηθοποιοί. Με κίνηση αυστηρά πειθαρχημένη μετέδιδαν την ψευδαίσθηση, ότι αποτελούν ανδρείκελα, πέτσινες φιγούρες που κάποιος εμψυχωτής από πίσω καθοδηγεί.

Το έργο, ύμνος για τον άνθρωπο, που με την ίδια ευκολία μπορεί να σατιρίζει και να αυτοσαρκάζεται, ήταν σε γλώσσα απλοϊκή, αλλά παράλληλα γνήσια και αληθινή. Το χιούμορ ήταν πηγαίο και τα πολλά κινησιολογικά και γλωσσοπλαστικά αστεία προσέδιδαν σ? αυτό μία επιπλέον παιδικότητα και αθωότητα μαρτυρώντας τη συγγένεια του θεάτρου σκιών με τον Αριστοφάνη και την αττική κωμωδία.

Η μουσική του Διονύση Σαββόπουλου υπογράμμισε με πολύ ευαισθησία και μια νότα νοσταλγίας το μεταθεατρικό αυτό εγχείρημα του Αβδελιώδη, ενώ καθώς ήταν ζωντανή, κάποιοι ήχοι απόλυτα συντονισμένοι με τις κινήσεις των ηθοποιών, συνέβαλαν αποτελεσματικά στη διατήρηση της σύμβασης που θέλησε να δώσει ο σκηνοθέτης.

Κλείνοντας, αναφέρω ένα πολύ ενδιαφέρον ιδεολογικό υπόβαθρο, που η τέχνη του θεάτρου σκιών είχε. Υπήρχε η πίστη, ότι οι σκιές που δεν μπορούν να υπάρξουν δίχως το φως, είναι όπως οι ψυχές, που δεν μπορούν να υπάρξουν δίχως το Θεό. Σίγουρα η επιλογή του Αβδελιώδη να ενσαρκωθούν οι σκιές από ανθρώπους αυτόφωτους δεν αποδεικνύει τίποτα για τις θεολογικές του πεποιθήσεις. Καταδεικνύει όμως, ότι το θεατρικό αυτό υλικό μπορεί να αποτελέσει ακόμη και σήμερα ένα πολύ πρόσφορο πεδίο για πειραματισμούς και δημιουργικές αναζητήσεις.

Λίλα Καρύδη

Εξωτερικός Συνεργάτης