TRANSFORMATIONS ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΗΤΑ - ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ΣΕΙΡΙΟΣ 7/8/2003

Πόση τόλμη και πόσο κόπο χρειάζεται για να καταπιαστείς με μια τέτοια δουλειά. Μια σύγχρονη μουσική προσωποποίηση της αέναης έμπνευσης, όπως είναι ο Κ.ΒΗΤΑ , κάνει μια βουτιά στον απύθμενο μουσικό χώρο που πάντα κατόρθωνε να γεμίζει με νότες ο αείμνηστος Μάνος Χατζιδάκις .

Και θέλει πολύ κουράγιο ετούτο γιατί ξέρεις ότι ποτέ δεν θα φθάσεις στο τέλειο, όσο κόπο και όσο και αν εργάζεσαι για 2 τουλάχιστον χρόνια. Και όμως ο Κωνσταντίνος προτιμά να εκτεθεί, να βουτήξει και να γυρίσει σαν “τη φτερωτή του μύλου” ώστε να μας προσφέρει αυτή την ενέργεια που διψούσαμε να ακούσουμε. Είναι σαν μια απλή οικοσυσκευή να τολμά να μπει μέσα στην κεντρική γεννήτρια της ΔΕΗ στη Μεγαλόπολη για να ζήσει τις κιλοβατώρες που επί εκατοντάδες παράγονται, να τις νιώσει στο λαξεμένο μεταλλικό κορμί της, ώστε να μπορεί να παράγει και να λειτουργεί μέσα στους 4 τοίχους με ευπρέπεια, αξιοπιστία και … συναίσθημα. Δεν με νοιάζει που είμαι μια φρυγανιέρα, θέλω να μάθω πως ζεσταίνονται οι αντιστάσεις μου και τι πορτάκια πρέπει να έχω ανοιχτά ώστε να σιγοψηθούν οι φέτες του ψωμιού. Εδώ δεν υπάρχει καμία σχέση απόστασης ή μεγέθους, ώστε να υπάρχει διαφορά καλλιτεχνικής δημιουργίας ή απλής εμβέλειας. Το παράδειγμα, το ολίγον σουρεαλιστικό, το αναφέρω για να ξεκινήσω να ομιλώ για την ΜΕΤΟΥΣΙΩΣΗ.

Ναι, τελικά αυτό γίνεται εδώ. Ακουστικοί μάρτυρες μιας μετουσίωσης γινόμαστε. Ο Κ. ΒΗΤΑ άλλωστε έτσι το εξήγησε, όταν ρωτήθηκε αν ετοιμάζει διασκευές σε κομμάτια του Μ. Χατζιδάκι . Φίλε ακροατή και φίλη ακροάτρια, από το 1ο κιόλας δευτερόλεπτο αντιλαμβάνεσαι ότι η λέξη διασκευή είναι τελείως άστοχη. Ο ζωντανός δημιουργός μίλησε για αναδόμηση. Και φαντάζομαι τον Κ. ΒΗΤΑ να αναλύει το αρχικό κομμάτι, να το εναποθέτει στο χαλί, να μελετά και να ερμηνεύει την κάθε νότα, την κάθε επιλογή, το κάθε μέτρο φιλτράροντας το μέσα από ισχυρά κάτοπτρα. Πολυεπίπεδη ανάκλαση σε πολυποίκιλα πεδία και τριπλές διαστάσεις αίσθησης του μουσικού χώρου. Και αυτά γίνονται ξέροντας από το ηλεκτρικό ημερολόγιο του τοίχου ότι είσαι πια στο καλοκαίρι του 2003.

Εξομολογητικά μιλώντας, μπορεί να μεγάλωσα με Birthday Party , Nick Cave εν γένει, Bauhaus , Green on Red και Savage Republic , με REM και Tuxedomoon , μπορεί αυτά να ψάχναμε να ακουμπήσουμε στα τάστα της κιθάρας μας, αλλά ως παιδί του Ωδείου, στην κλασική κιθάρα λουλούδια φύτρωναν όταν χατζιδακικές μελωδίες έβγαιναν από το σκούρο αντηχείο της. Στις εφηβικές και φοιτητικές αξέχαστες παρέες, ο ρομαντισμός ο γνήσιος δήλωνε παρών με τα τραγούδια του Χατζιδάκι . Τελικά το atraktos μας κάνει να γνωριζόμαστε καλύτερα, κι εσείς οι σταθεροί επισκέπτες ακόμη και τώρα το κατακαλόκαιρο ξέρετε ότι δεν είμαστε απλοί γραφιάδες, που ξεπετάμε ύλη και δισκοκριτικές. Χαίρομαι αφάνταστα όταν η μουσική μπορεί να μας αγγίζει. Κι εδώ ένιωσα την ανατριχίλα.

Το TRANSFORMATIONS είναι ένας δίσκος που σου ξαναδίνει τα ασύγκριτα συναισθήματα της πρώτης σου ακρόασης. Και με μαεστρία ο Κ.ΒΗΤΑ το χειρίζεται, καθώς διττά αυτό συμβαίνει. Από τη μια ψάχνεις να εντοπίσεις πιο είναι το αρχικό τραγούδι και από την άλλη η κάθε νότα πετάγεται μπροστά ως νοήμων στοιχειο της μουσικής. Σαν μια αυτόκλητη παρουσία, που σε χαιρετά λέγοντας σου από πού έρχεται και που πηγαίνει. Ο Κ. ΒΗΤΑ έκανε δυνατό να υπάρξουν ανάσες μέσα στα κομμάτια, όχι γιατί υπήρχε κάτι που μας έκανε να ασφυκτιούμε, αλλά γιατί η κάθε μας αναπνοή είναι υπεύθυνη για το πώς ζούμε. Μπορεί στη ζωή μας να έχουμε στόχους, να κάνουμε πράγματα, αλλά η ζωή μας είναι ένα άθροισμα συνεχόμενων αναπνοών. Όλες μου χρειάζονται, μια αν λείψει θα πεθάνω, και όταν στηστενωπό θα μπώ πάλι ανάσα θα ζητάω.

Είναι αυτό που λέμε έτσι απλά και ρηχά “μια άλλη οπτική γωνία” για τα γνώριμα πράγματα; Δεν συμφωνώ με αυτό. Δεν έγινε εδώ στα κομμάτια του Χατζιδάκι προσπάθεια να τα δούμε ή να τα ακούσουμε από άλλη οπτική γωνία, αλλά να τα ζήσουμε αλλού και άλλως!

Έστω ότι ένα κομμάτι είναι η γραμμή ΣΥΡΟΣ – ΤΗΝΟΣ – ΜΥΚΟΝΟΣ, για να πω ένα τετριμένο, έστω αν το έχεις κάνει χιλιάδες φορές, όπως πιθανόν πολλές φορές έχεις ακούσει το “χάρτινο το φεγγαράκι”. Πόσο διαφορετικό θα ήταν το ταξιδι σου, όχι αλλάζοντας πλοίο, ώστε να επιβιβασθείς σε κάποιο νεόπλουτης έμπνευσης καράβι, όχι αυτό, ούτε αλλάζοντας διαδρομή και ρότα, σταθερά μια διαδρομή έχεις, αλλά αν μπορούσες να καταργήσεις κάθε στοιχείο του μονότονα κινούμενου χρόνου. Να ξέφευγες από τη διάρκεια, και να είχες την επιλογή να κοντοσταθείς όπου θέλεις και για όσο θέλεις. Να ατενίσεις το Αιγαίο, να αντιληφθείς ότι στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος περνά συνέχεια όχι ένα καράβι, αλλά ένα κάθε φορά διαφορετικό κύμα. Μια αφρισμένο, μια γαλήνιο, άλλοτε υψηλό, άλλοτε με μεγάλη κοιλιά, μερικές φορές με έναν γλάρο καθισμένο, άλλοτε τον διώχνει, άλλοτε κρύο, άλλοτε απλώς βιαστικό, μερικές φορές φωτισμένο από τον αποσπερίτη. Αυτό το κύμα είναι μοναδικό και ποτέ δεν θα ξαναπεράσει, ότι και αν συμβεί.

Ετσι και το μουσικό μέτρο των κομματιών του Χατζιδάκι περνά από μπροστά μας κατά κύματα, φορτωμένο με τους ηλεκτρονικούς ήχους του Κ. ΒΗΤΑ , τις απεγνωσμένες περιστροφές μήπως και γυρίσει πίσω, ενδεδυμένο με πιάνο, με synth, με ονειρικές αψεγάδιαστες φωνές, σπρωγμένες ακόμη και με ψιθύρους, μέχρι να καταλήξει στην πολύβουη “ΜΥΚΟΝΟ” της απλής δήθεν αναγνώρισης. Εσύ δεν πήγες για τον προορισμό του ταξιδιού, αλλά για την εξαΰλωση της γνωστής σου διαδρομής.

Ειλικρινά νιώθω δέος για αυτό το σπουδαίο ηχητικό και συναισθηματικό αποτέλεσμα. Ξέροντας ότι το τέλειο είναι μέσα σε μια μαυρισμενη γυάλα και ποτέ δεν θα το δούμε, δεν κοιτώ το μαυρισμένο γιαλί που το τέλειο περικλείει, αλλά υποκλίνομαι σε αυτή την τρομερή προσπάθεια του Κ. ΒΗΤΑ, που όμοια της δεν νομίζω να υπάρχει στη σύγχρονη μουσική μας ελλαδική πραγματικότητα.

Μεγάλες είναι και οι φωνές με τις συμμετοχές της Δήμητρας Γαλάνη , της Φλέρυς Νταντωνάκη , της Έλλης Πασπαλά , της Βικτωρίας Ταγκούλη , του Γιώργου Ρωμανού , μαζί με την εσώψυχη φωνή του Κωνσταντίνου. Άψογες ερμηνείες επαγγελματικές ερμηνείες, έντονα συναισθηματικές, αέρινα βγαλμένες. Εϊναι απολυτα θετικό ότι έχουμε ερμηνείες από καλλιτέχνες που συνδέθηκαν με τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι.

Μπράβο και στον ΣΕΙΡΙΟ που ξέρει να εκτινάσσεται από την στείρα σεβάσμια τακτική συντήρησης ηχητικού υλικού, και που είχε την εμπνευσμένη ευστροφία να απελευθερώσει αυτή την ενέργεια, που μαγικά το πηνίο της μοναδικότητας του Χατζιδάκι συνεχώς επανατροφοδοτούσε, σε ακόμη πιο ευρύτερο κοινό και ίσως και πιο σύγχρονο. Παρών ο Μάνος και στο 2003, με μια ακόμη αθέατη έως τώρα τροχιά του.

Η μαγεία άφησε το έρεβος και φεγγαρολούστηκε ως επισκέπτρια κι αυτή ενός παγερού τεχνητού κόσμου, όπου κι εμείς, ίσως τυχαία, διαβιούμε.

Κυριάκος Σκορδάς