ΜΟΝΟΛΟΓΟΙ 2003, Πέντε μεγάλες κυρίες του Ελληνικού Θεάτρου Σκηνοθεσία Γιάννη Ιορδανίδη, Κοραή Δαμάτη, Μαριάννας Κάλμπαρη, Γιώργου Αρμένη, Μάγιας Λυμπεροπούλου Υπηρετούν τον ελληνικό θεατρικό λόγο 15/10/2003

ΜΟΝΟΛΟΓΟΙ 2003

Πέντε μεγάλες κυρίες του Ελληνικού Θεάτρου

υπηρετούν τον ελληνικό θεατρικό λόγο

Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς, 14-18 Οκτωβρίου

Η Βέρα Ζαβιτσιάνου, η Αντιγόνη Βαλάκου, η Νέλλη Αγγελίδου, η Εύα Κοταμανίδου και η Μάγια Λυμπεροπούλου, θα βρεθούν στη Θεσσαλονίκη από τις 14 έως τις 18 Οκτωβρίου, για να ερμηνεύσουν «Μονολόγους».

Πρόκειται για τη συνέχεια της εκδήλωσης της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας του υπουργείου Πολιτισμού, η οποία μετά την Αθήνα και τον Πειραιά, θα φιλοξενηθεί τώρα και στην πολη μας, για πέντε βραδιές στο Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς «Μελίνα Μερκούρη» (Μεταμορφώσεως 7-9) και εδώ θα ολοκληρώσει και τον κύκλο της.

Το πρόγραμμα των «Μονολόγων» είχε ξεκινήσει πειραματικά πέρισυ και φέτος επέστρεψε εμπλουτισμένο, με στόχο πάντα την ανάδειξη της λογοτεχνίας. Μονόλογοι από το ελληνικό και το ξένο ρεπερτόριο ‘ζωντανεύουν’ από σημαντικά ονόματα του ελληνικού θεάτρου, τα οποία καθοδηγούν εξίσου σημαντικοί σκηνοθέτες.

Οι πέντε κυρίες του θεάτρου που θα εμφανιστούν στη Θεσσαλονίκη, θα ερμηνεύσουν κείμενα Ελλήνων συγγραφέων, η κάθε μία με τον δικό της μοναδικό τρόπο.

Η αρχή θα γίνει στις 14 Οκτωβρίου με τη Βέρα Ζαβιτσιάνου , η οποία θα ερμηνεύσει τον μονόλογο «Ο ουρανός κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ιορδανίδη.

Θα ακολουθήσει στις 15 Οκτωβρίου η Αντιγόνη Βαλάκου με «Το Μυστήριο» της Μαργαρίτας Λυμπεράκη σε σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη, στις 16 Οκτωβρίου η Νέλλη Αγγελίδου θα ερμηνεύσει το έργο του Αντώνη Δωριάδη «Αναχώρηση- Καρκίνος του Λάρυγγος» υπο τη σκηνοθετική ‘μπαγκέτα’ της Μαριάννας Κάλμπαρη, στις 17 Οκτωβρίου η Εύα Κοταμανίδου θα παρουσιάσει την «Μπράχαινα» του Δημήτρη Παπαχρήστου σε σκηνοθεσία Γιώργου Αρμένη και τέλος στις 18 Οκτωβρίου η Μάγια Λυμπεροπούλου θα ερμηνεύσει το μονόλογο «Η κοκόνα η Μαρώ» του Νάνου Βαλαωρίτη, σκηνοθετώντας παράλληλα τον εαυτό της.

Οι «Μονόλογοι» θα παρουσιάζονται στις 9.30 κάθε βράδυ. Εισιτήρια των 15 ευρώ πωλούνται στο ταμείο του Δημοτικού Θεάτρου Καλαμαριάς.

Συμμετοχές σε Θεσσαλονίκη

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΤΑΚΟΚΚΙΝΟΣ

Ηθοποιός: Βέρα Ζαβιτσιάνου

Συγγραφέας: Λούλα Αναγνωστάκη

Σκηνοθέτης: Γιάννης Ιορδανίδης

Μουσική Επιμέλεια-Βοηθός σκηνοθέτης: Χάρης Γεωργιάδης

Φωτισμοί: Σπύρος Κάρδαρης

« ‘Ιδού εγώ’ είναι η εναρκτήρια –και σχεδόν η καταληκτική– φράση του μονολόγου της Αναγνωστάκη. Μια ειρωνική αντιστροφή του επιγραφικού «Ιδού ο άνθρωπος», όταν το άτομο παρουσιάζεται λόγω της πολιτείας του σαν χαρακτηριστική περίπτωση του γένους. Στο μονόλογο της Αναγνωστάκη, αντίθετα, όλη αυτή η πολιτεία συνοψίζεται σε ένα βιογραφικό τριών σειρών: «Η Σοφία Αποστόλου του Ιωάννου και της Ευγενίας. Καθηγήτρια Γαλλικής στο Δημόσιο. Με ανώτερες σπουδές στη Φιλολογία. Κάτοχος επίσης της Αγγλικής και Ρωσικής. Πρώην καθηγήτρια. Απολυθείσα λόγω αλκοολισμού».

Αυτός ο μονόλογος είναι πριν απ’ όλα η κατάθεση ζωής ενός ανθρώπου «χωρίς ιδιότητες» και χωρίς σημασία. Είναι ο κύκλος της ζωής ακόμη ενός θηλυκού Ελπήνορα, που δε διεκδικεί αξιωματικά καμιά θέση στην υπόληψη μας, όπως και καμιά μνεία στην ιστορία. Το ημιμεθυσμένο πρόσωπο του μονολόγου θέλει να παρεισφρήσει στη σκηνή, σε χώρο και χρόνο όπου η ιστορία έχει σωπάσει.

Η Σοφία Αποστόλου είναι η γυναίκα που αγγίζει τα πράγματα με το συναίσθημα. Ερωτικά. Χρωματικά. Υπερβολικά. Μέσα στο σύγχρονο πολιτικό περιβάλλον των κατ’ επίφαση ιδεολογιών και στον καθημερινό βίο της αρπαχτής και της ρεμούλας, η Σοφία Αποστόλου καταλαβαίνει κατ’ αρχάς ό,τι μπορεί να αγαπήσει. Γι’ αυτό και έχει ένα δικό της μέτρο για να κρίνει την πραγματικότητα· και έχει μια δική της, ανέκφραστη ζωή. Γι’ αυτήν ο άνδρας της ήταν κομμουνιστής, αλλά ήταν «πρώτα, πρώτα όμορφος. Πολύ όμορφος». Μαζί κάνανε έρωτα τραγουδώντας την Τρίτη Διεθνή. Ο γιος της από την άλλη στάθηκε άτυχος: «Άσχημος, ούτε κοπέλα, ούτε λεφτά δικά του...». Κάποια μέρα αυτός ο γιος θα της παρουσιάσει μια Ρωσίδα «από τα βάθη της Σοβιετικής Ένωσης», την Τάνια. «Η Τάνια ήταν όμορφη. Καλλονή. Δεν έχω δει τέτοια καλλονή». Η Σοφία Αποστόλου θα αναλάβει να της μάθει γαλλικά, για να τραγουδάει σε κέντρο. Μισο-καταλαβαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά στην όλη αυτή υπόθεση της «υιοθέτησης», μισο-κατανοεί την παρανομία που υποκρύπτει το ενδιαφέρον του γιου της· καταλαβαίνει ωστόσο πλήρως πως αυτή η προσφορά της στη νέα κοπέλα τη γεμίζει. Κάποια μέρα η Τάνια θα εξαφανιστεί, ακολουθώντας δύο άλλους ανθρώπους του υπόκοσμου...

Ο γιος της θα τιμωρηθεί με δέκα χρόνια φυλακή. Όμως τη Σοφία Αποστόλου την ενοχλεί που του έκοψαν «τα ωραία του μακριά μαλλιά». Και πιο πολύ ακόμη, που ο αστυνομικός «του πάτησε το κεφάλι την ώρα που έμπαινε στο αυτοκίνητο»... Τώρα η Σοφία Αποστόλου μένει απέναντι από τον Κορυδαλλό για να φροντίζει το φυλακισμένο γιο της. Από το σχολείο την απέλυσαν γιατί έπινε, ακόμη και μέσα στην τάξη...

Ίσως είναι κι αυτό μια επανάσταση. Μια επανάσταση όμως που δεν αλλάζει την ιστορία, αλλά τον εαυτό σου. Τον τρόπο που βλέπεις τη μέχρι τώρα πορεία σου. Για να καταλάβεις πως τίποτε απ’ ό,τι σου ζητήθηκε και πρόσφερες δεν είχε τελικά νόημα. Να παραδεχτείς ότι πάντα «έπληττες», ότι πάντα ήσουν «φυτό»· ότι έπεσες θύμα εκμετάλλευσης, όχι μόνο των ισχυρών, αλλά ακόμη και των δικών σου ανθρώπων. Και να διεκδικήσεις τη δική σου αξιοπρέπεια και το δικό σου αυτοσεβασμό. «Καμμιά ζωή δε ζηλεύω. Αντίθετα είμαι περήφανη για τη ζωή μου».

O Ουρανός Κατακόκκινος έχει ήδη εγγραφεί στο πλούσιο ενεργητικό της Βέρας Ζαβιτσιάνου. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από την ίδια και το Εθνικό Θέατρο το Νοέμβριο του 1998, σε σκηνοθεσία του Βίκτορα Αρδίττη».

Γρηγόρης Ιωαννίδης

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ

Ηθοποιός: Αντιγόνη Βαλάκου

Συγγραφέας: Μαργαρίτα Λυμπεράκη

Σκηνοθεσία: Κοραής Δαμάτης

Σκηνικά, κοστούμια: Άννα Μαχαιριάνακη

Κινηματογραφικό υλικό & φωτισμοί: Νίκος Καβουκίδης

Παραγωγή: Interartion Arts Promotion

Διεύθυνση παραγωγής: Λάμπρος Κ. Ντίνος

«Το έργο της Μαργαρίτας Λυμπεράκη μοιάζει να συντίθεται πάνω σε δύο τεμνόμενους άξονες: την αποκάλυψη της αρχέγονης σχέσης των δύο φύλων και την επανασύσταση του μύθου με τα υλικά της ιστορίας. Στα περισσότερα μάλιστα έργα της, γραμμένα με τη μορφή του πεζού, του θεατρικού ή του κινηματογραφικού λόγου, τα δύο αυτά γενικά θέματα συνυφαίνονται σ’ έναν ακόμη κεντρικότερο στόχο: στην αποκάλυψη του αιώνιου αρχέτυπου μυστηρίου που ακόμη συντελείται ανάμεσά μας.

Η Λυμπεράκη προκειμένου να επιτύχει τη διαπραγμάτευση αυτού του κεντρικού στόχου, καλλιέργησε μια πρωτοποριακή, για τα ελληνικά δεδομένα, γραφή. Η τεχνική του κολλάζ, η ασύνδετη αφήγηση, ο αποσπασματικός χαρακτήρας, η ελεύθερη μετάσταση στο σώμα της γραφής του ευαγγελικού και του βλάσφημου, του υψηλού και του αγοραίου ύφους αποτελούν ορισμένα μόνο από τα στοιχεία της μοντερνίζουσας στη θεματολογία της όσο και μετα-μοντέρνας στην έκφρασή της, γραφής της Μαργαρίτας Λυμπεράκη.

Το Μυστήριο (1976, 1984, 1995, εκδόσεις Κέδρος) γράφτηκε στα ελληνικά και αποτελεί μια συνέχεια (ή μια εκ νέου εφαρμογή) των προβληματισμών της Λυμπεράκη. Η συγγραφέας, προσπαθεί και εδώ να διατυπώσει την ιστορία σε μυθολογικούς όρους. Και μάλιστα μια ιστορία ρέουσα, που συντίθεται από τα υλικά της πλούσιας καθημερινότητας σαν χρονικό μαρτυρίας και μαρτυρίου. Η πορεία αντίστροφη: από την ιστορία πίσω στο χρονικό· από εκεί πιο πίσω στο μύθο. Το ιστορικό πλαίσιο στο Μυστήριο δίνεται από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, αφηγητής είναι ο Γιάννης, κεντρικό πρόσωπο της αφήγησης (της ιστορίας) ο Πέτρος.

Αυτό, όμως, το αρχικό ιστορικό πλαίσιο βουλιάζει μέσα στην ατμόσφαιρα της παραβολής. Η Λυμπεράκη βλέπει τα γεγονότα του Πολυτεχνείου ως τελετουργία σύνδεσης με ένα αρχαίο μύθο, ως μυστηριακή μυητική τέλεση. Σκοπός βέβαια δεν είναι εδώ η μυθοποίηση της ιστορίας, αλλά η αποκάλυψη της μυθικής διάστασης των γεγονότων. Με αυτόν τον τρόπο η ιστορία γίνεται περισσότερο «διδακτική», με την έννοια που είχε η διδαχή στα Ελευσίνια Μυστήρια. Εξάλλου όλοι συμμετέχουμε ασυνείδητα στο Μυστήριο, αλλά αρνούμαστε να διδαχτούμε από αυτό, όπως αρνούμαστε να δούμε τα κυκλικά σχήματα της ιστορικής πορείας μας.

Το Μυστήριο χτίζεται, λοιπόν, πάνω σε κεφάλαια-ενότητες ενός Μυστηρίου: Κατάληψη, Αγώνας, Πάθη, Πένθος, Τελετή. Στα λόγια του Πέτρου και του Γιάννη παρεμβάλλονται τα λόγια της Μητέρας - Θεάς Ανάθας (μερικός αναγραμματισμός της Αθηνάς), που παρακολουθεί το Μυστήριο, δέχεται τις προσφορές του σώματος και αντιχαρίζει την αναγέννηση. Το σώμα του Πέτρου θα βασανιστεί από τα όργανα της δικτατορίας, θα σπαραχτεί στο Πολυτεχνείο, θα ενταφιαστεί με μια τελετή εξαγνισμού και τελικά θα αναστηθεί. Παράλληλα διαδραματίζονται τα ιστορικά γεγονότα, ακούγονται τα συνθήματα των φοιτητών, αναμεταδίδονται οι ραδιοφωνικές εκπομπές, μεταφέρονται οι ειδήσεις των εφημερίδων. Το Μυστήριο συντελείται ανάμεσά μας και στον ίδιο χρόνο, ως μια πραγματικότητα άλλη, υπαρκτή ωστόσο μέσα στη δική μας καθημερινότητα. Ο ποιητής δεν την ανακαλύπτει· την αποκαλύπτει».

Γρηγόρης Ιωαννίδης

ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ-ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΟΣ

Ηθοποιός: Νέλλη Αγγελίδου

Συγγραφέας: Αντώνης Δωριάδης

Σκηνοθέτης: Μαριάννα Κάλμπαρη

Σκηνικά-Κοστούμια: Δέσποινα Βολίδη

Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης

Video: Παναγιώτης Βιττοράκης

Μουσική – Ηχητική Επιμέλεια: Διαμαντής Καραναστάσης

Παραγωγή: Οργανισμός Ελληνικού Θεάτρου «Αριστοφάνης»

«Ο ήχος της σκέψης, σαν η πιο δυνατή φωνή της ύπαρξης, ακούγεται στο θεατρικό μονόλογο Αναχώρηση ή Καρκίνος του Λάρυγγος του Αντώνη Δωριάδη. Συγγραφέας με έντονες πολιτικές ανησυχίες, ο Δωριάδης συνθέτει έναν εσωτερικό μονόλογο για τη στάση ζωής του σύγχρονου ανθρώπου απέναντι στην ευμάρεια και τη ματαιοδοξία της, στην υγεία και την αρρώστια, στη μοναξιά και την απώλεια. Ζητήματα των οποίων η αντιμετώπιση μπορεί να εμπεριέχει ένα εξίσου βαθύ πολιτικό μήνυμα.

Στη σκηνή, μια γυναίκα ετοιμάζεται για κάποιο ταξίδι. Επιλέγει στιγμές από τη ζωή της όπως θα διάλεγε αποσκευές. Και την ίδια στιγμή στοχάζεται πάνω στην έννοια της ευτυχίας. Βλέπει τη ζωή σαν ένα ριψοκίνδυνο παιχνίδι που καλείται να παίξει ως το τέλος με τόλμη και αξιοπρέπεια, ανεξάρτητα από την έκβασή του. Κι αν οι αντίπαλοι τώρα λέγονται μοναξιά, φθορά ή θάνατος και φαίνονται ανίκητοι, της είναι αρκετό να σταθεί απέναντί τους με αξιοπρέπεια, συμφιλιωμένη με την ανωτερότητά τους.

Η ηλικιωμένη ηρωίδα παραδέχεται την ομορφιά της ζωής, όπως και τη δική της έλλειψη χρόνου να τη ζήσει. Μια τέτοια παραδοχή δίνει στις σκέψεις και στις κινήσεις της μια απρόβλεπτη ηρεμία, σχεδόν μια εύθυμη διάθεση. Και χαρίζει στις αισθήσεις της μια παράξενη παρθενικότητα. Έξαφνα η γυναίκα κοιτάζει γύρω της και «βλέπει». Βάζει τη μουσική να παίξει και «ακούει». Αγγίζει τα αντικείμενα και νιώθει την αφή τους στο δέρμα της. Το κάθε αντικείμενο και ο κάθε ήχος μετατρέπεται σε σκηνικό συνομιλητή της.

Αποχαιρετά σταδιακά ό,τι ως τώρα τη συντρόφευε. Πρώτα τα αντικείμενα του προσωπικού της χώρου· στη συνέχεια τη Φύση· και, τέλος, με ένα αγαπημένο μουσικό κομμάτι του Σοπέν, την Τέχνη. Όλα θα συνεχίσουν να υπάρχουν, αδιάφορα για την απουσία της. Τα μόνα που μπορεί να κρατήσει δικά της είναι η Μνήμη και η Αγάπη.

Ένας μονόλογος αφορμή για το συγγραφέα να μιλήσει για τα σημαντικά και τα ασήμαντα. Για τον τρόπο που επιλέγει κανείς να ζει ή να πεθάνει, σπαταλώντας ή κερδίζοντας. Αυτό είναι το νόημα της σκηνής στη θάλασσα, που ακούμε στη διάρκεια της αναπόλησής της: Κάτω από τα αρχαία ερείπια του Σουνίου, νιώθοντας κάποια πολύτιμη στιγμή πλούσια από έρωτα, η γυναίκα θα πετάξει στη θάλασσα χρήματα, τιμαλφή, τυπικές ταυτότητες.

Το κείμενο του Αντώνη Δωριάδη στηρίζεται σε μια ιδιαίτερη συνθήκη: Πρόκειται για την κατάθεση ενός προσωπικού λόγου που ακόμη κι αν οφείλει να ακουστεί δεν μπορεί να εκστομιστεί. Γιατί η γυναίκα του μονολόγου πάσχει από Καρκίνο του λάρυγγα. Φεύγει για το νοσοκομείο ζητώντας να πάρει μαζί της σαν τελευταία συντροφιά ό,τι θα ομορφύνει τις ώρες της, ό,τι θα τη βοηθήσει να ξεπεράσει τους φόβους της. Επιλέγει να πάρει μαζί της ένα τελευταίο ένδυμα, ένα βιβλίο και τη φωτογραφία του νεκρού αλλά τόσο ζωντανού για εκείνην αγαπημένου της. Αυτά που πιστεύει ότι θα της δώσουν δύναμη για την έξοδο. Βγαίνει».

Μαρία Χουλιαρά

Η ΜΠΡΑΧΑΙΝΑ

Ηθοποιός: Εύα Κοταμανίδου

Συγγραφέας: Δημήτρης Παπαχρήστος

Σκηνοθέτης: Γιώργος Αρμένης

Σκηνικά-Κοστούμια: Δαμιανός Ζαρίφης

Μουσική Επιμέλεια: Ιάκωβος Δρόσος

Διδασκαλία Μουσικών Τραγουδιών: Μάρω Θεοδωράκη

Φωτισμοί: Παναγιώτης Μανούσης

Βοηθός Σκηνοθέτης: Χάρης Χαραλάμπους

Παραγωγή: Νέο Ελληνικό Θέατρο Γιώργου Αρμένη

«Η Μπράχαινα είναι η γυναίκα του Μπράχου. Δεν έχει δικό της όνομα, έχει μόνο ιδιότητες. Είναι η γυναίκα, η σύζυγος, η μάνα, η δουλεύτρα. Τα όρια της ζωής της χαράχτηκαν από το γάμο της, από τον τόπο της και την ιστορία. Ο πατέρας της, ο άντρας της κι ο γιος της ήταν και είναι οι συνορο-φύλακες της ζωής της. Οι γυναίκες δε λείπουν από την ιστορία της. Είναι οι γιαγιάδες, η μάνα της, οι συγχωριανές, όλες όσες έγιναν συνοδοιπόροι στο διάβα της ζωής, ζώντας η μια τον πόνο και την χαρά της άλλης. Σημαντικές όλες τους, δίχως όμως να αποτελούν «σύνορα»· μένουν στη μνήμη σαν συντροφιές.

Ο Δημήτρης Παπαχρήστος γράφει το τρίτο θεατρικό του έργο. Έχει προηγηθεί το Έρωτας και θάνατος στο Ίντερνετ και η θεατρική διασκευή του μυθιστορήματος Νηρέας ο Βάρας, όπου μάλιστα ο κεντρικός ήρωας του έργου συνομιλεί διακειμενικά με την φιγούρα της Μπράχαινας. Η ίδια πατρίδα, τα ίδια ιστορικά γεγονότα, ο ίδιος κοινωνικός περίγυρος μέσα από τα μάτια και το νου ενός άντρα στο ένα έργο, μιας γυναίκας στο άλλο. Ένα ιστορικό δίπτυχο του συγγραφέα, φόρος τιμής στους ανθρώπους και στα γεγονότα, μικρά και μεγάλα, που διαμόρφωσαν αυτό που αποκαλούμε σημερινό Έλληνα και σύγχρονη Ελλάδα.

Η Μπράχαινα ανασυνθέτει τη ζωή της μέσα από τις αναμνήσεις της. Η μνήμη της είναι η ζωή της. Ό,τι έχει ξεχάσει δεν έχει υπάρξει. Ό,τι καταγράφει η θύμηση, αυτό γίνεται το παρελθόν, το παρόν και η πυξίδα του μέλλοντός της. Αυτή την πυξίδα θέλει να χαρίσει η Μπράχαινα στο γιο της και σ’ αυτόν απευθύνεται. Η δική του φωνή ακούγεται στη σκηνή, δίνοντας ρυθμό στη διήγησή της.

Ένας ολόκληρος κόσμος ανοίγεται μπροστά μας. Πινακοθήκη αληθινών ανθρώπων ο λόγος της ηρωίδας. Ένας λόγος ζωντανός, χυμώδης, ελληνικός. Χρωματίζει ό,τι λέγεται, το φορτίζει συναισθηματικά, το κάνει κοντινό. Δίπλα στα καθημερινά δικά της βιώματα, στέκουν τα μεγάλα γεγονότα του τόπου. Η διήγησή της οδηγεί τη σκέψη μας από τον Μακεδονικό αγώνα, στη Μικρασιατική καταστροφή κι από τον πόλεμο, στον εμφύλιο. Ακολουθεί η φτώχια κι ο ξεριζωμός από τα πάτρια εδάφη, η δικτατορία και το Κυπριακό, για να φτάσουμε στα σύγχρονα κεφάλαια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της οικονομικής ανάπτυξης. Ο αγωνιστής, ο πρόσφυγας, ο πολεμιστής, ο μετανάστης, ο αγνοούμενος, ο ευνομούμενος πολίτης, ρόλοι που μοιράζονται στα πρόσωπα της δικής της ιστορίας και την μετατρέπουν σε Εθνική Ιστορία.

Η Μπράχαινα έζησε πολλά. Είδε ανθρώπους να πεθαίνουν για τα μηδαμινά ή για τα υψηλά. Είδε ανθρώπους να αγαπούν αλλά και να σκοτώνουν. Παντρεύτηκε, γέννησε, ανάστησε παιδιά, χήρεψε, έμεινε μόνη. Πολλά δεν κατάλαβε στα χρόνια που πέρασε και πολλά την παιδεύουν ακόμη. Νέοι όροι μπήκαν στη ζωή της. Η τεχνολογία την πρόλαβε. Αυτή, που κόντεψε να ζήσει τη μισή της ζωή χωρίς ρεύμα, δεν μπορεί να ζήσει πια χωρίς τηλεόραση. Η πόλη, το χωριό, οι νέοι που φεύγουν για το καλύτερο και οι γέροι που φεύγουν για το χειρότερο, όλοι την αποχαιρετούν. Μένει και τους κοιτάει μέσα από φωτογραφίες και από σκόρπιες εικόνες στο μυαλό της. Της αρέσει να θυμάται. Θα’ θελε να μεταφέρει τις μνήμες της στα παιδιά της, στον κόσμο που έρχεται να κατοικήσει εκεί που τόσα χρόνια πατούσε η ίδια.

Έζησε πολλά. Αυτό που ζει τώρα λέγεται μοναξιά».

Μαρία Χουλιαρά

Ηθοποιός: Μάγια Λυμπεροπούλου

Σκηνοθεσία: Μάγια Λυμπεροπούλου

Συγγραφέας: Νάνος Βαλαωρίτης

Επεξεργασία κειμένου: Μάγια Λυμπεροπούλου

Σκηνικός Χώρος: Παναγιώτα Κοκόρου

Κοστούμια: Γιώργος Πάτσας

Μουσική: Θύμιος Παπαδόπουλος

Φωτισμοί: Θέμης Μουμουλίδης

Παραγωγή: Θεατρικός Οργανισμός «Ρόδο του Ανέμου»

«Στα ποιητικά κείμενα του Νάνου Βαλαωρίτη η γλώσσα αναζητεί την πρώτη ελευθερία που έχουν τα σώματα στο αμνιακό υγρό. Απαλλαγμένη από το βάρος της, νοσταλγεί τη χαμένη της αθωότητα, την επιστροφή της σε λόγο λάλοντα και σε πλήρη αρμονία με το σύμπαν. Κάθε κείμενο του Βαλαωρίτη περιγράφει την επανάσταση απέναντι στον εγκατεστημένο δυϊσμό, την πανηγυρική επιστροφή στον αρχικό μονισμό των πάντων, την ένωση ύλης και πνεύματος, ψυχής και σώματος.

Στο τελευταίο μυθιστόρημά του, στα Σπασμένα χέρια της Αφροδίτης της Μήλου, ο Βαλαωρίτης εξερευνά για μια ακόμη φορά την εμφάνιση της δυϊκότητας των πραγμάτων, έχοντας βέβαια πάντοτε κατά νου την τελική ένωση. Σε όλα τα διηγήματα αυτού του βιβλίου –ενότητες καλύτερα– το θέμα είναι κοινό: η αντίθεση ανάμεσα στις δύο όψεις της μίας μορφής, η υπέρβασή της, και η τελική αναγωγή των μερών στο σύνολο· ο έρωτας που δίνει με το ένα χέρι το μήλο και παίρνει με το άλλο χέρι τον Παράδεισο.

Ανάμεσα στα κείμενα του βιβλίου εμφανίζεται μια ιδιαίτερη όσο και χαρακτηριστική για τον ποιητή περίπτωση. Είναι το κεφάλαιο με τον τίτλο Η κοκόνα η Μαρώ, συνδετικός κρίκος ίσως με τις γυναικείες μορφές στο παλιότερο βιβλίο του Μερικές γυναίκες. Ο χώρος και ο τόπος υπαινίσσονται· βρισκόμαστε στην Πόλη και την ίδια στιγμή στον πλατύ χώρο της άτοπης, της πολλαπλής Ελλάδας, εποχή λίγο πριν από μεγάλο διωγμό. Η κοκόνα η Μαρώ, «πολίτισσα την καταγωγή, το γένος ευγενικιά εν μέρει και πληβεία εν μέρει», δέχεται στο σπίτι της τον λογιότατο Ναθαναήλ Μορώνη, «φωστήρα του έθνους». Σμίγουν ερωτικά. Και η Μαρώ, ακολουθώντας τον ανιόντα ρυθμό της ερωτικής πράξης, χάνει σταδιακά την υλική της (παναπεί την ιστορική της) υπόσταση, μεταβάλλεται από κορμί σε ερωτικό σώμα, σε γλωσσικό πεδίο, ζωική ενέργεια. Ο λόγος της προφητικός και τρομερός: Προμηνύει ιστορικές καταστροφές και προλογίζει εθνικά δεινά· κι όμως –ιδού το θαύμα– το σώμα της σαν να απορροφά τα σκοτάδια της ιστορίας. Αυτό που θα μπορούσε να αποτελεί μια φάρσα της ερωτικής πράξης, θα μετουσιωθεί, μέσω της γλώσσας του Βαλαωρίτη, σε ειρωνεία της ιστορίας. Τα δύο συνουσιαζόμενα σώματα (ή τα γλωσσικά σώματα, ή τα πεδία μνήμης, ή οι κοινωνικές τάξεις, ή οι διαφορετικές «πατρίδες») θα θριαμβεύουν αγκαλιασμένα και συνεχώς θα στροβιλίζονται, ώσπου να γίνουν το ένα και το υπερπέραν της ιστορικής συγκυρίας, της ανθρώπινης δυστυχίας και του εθνικού πόνου. Αν ο Βαλαωρίτης έγραφε σε παρτιτούρα και όχι σε απλό χαρτί, θα έβαζε στο τέλος σάλπιγγες νίκης να ηχούν.

Ο ποιητικός λόγος του Βαλαωρίτη, αν και λόγος γραμμένος, εμπεριέχει μια ιδιαίτερη ποιότητα: είναι λόγος φύσει ηχηρός. Η Κοκόνα η Μαρώ στηρίζεται σε αυτόν τον ηχηρό λόγο, που ελεύθερος καταδύεται στη θάλασσα του συνειρμού και στους χείμαρρους του φαντασμαγορικού ύφους. Και αποκαλύπτει με τη σειρά της την προφητική, ειρωνική και απελευθερωτική γραφή του Νάνου Βαλαωρίτη».

Atraktos.Net