Έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας για το 2003 9/12/2003

Το έργο της Διεθνούς Αμνηστίας

Η αποστολή της Διεθνούς Αμνηστίας είναι να αναλαμβάνει έρευνα και δράση εστιασμένες στην πρόληψη και τον τερματισμό των σοβαρών καταπατήσεων των δικαιωμάτων στη σωματική και διανοητική ακεραιότητα, στην ελευθερία της συνείδησης και της έκφρασης, και στην ελευθερία από τις διακρίσεις, στο πλαίσιο του έργου της για την προώθηση όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η οργάνωση αντιτάσσεται στις καταπατήσεις από αντικυβερνητικές ομάδες, καταπατήσεις στις οποίες περιλαμβάνονται η σύλληψη ομήρων, ο βασανισμός και ο φόνος αιχμαλώτων και άλλοι εσκεμμένοι και αυθαίρετοι φόνοι. Βοηθά τους αιτούντες άσυλο που διατρέχουν κίνδυνο να επαναπροωθηθούν σε μια χώρα, όπου θα κινδυνεύουν να υποστούν παραβιάσεις στοιχειωδών και θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Συνεργάζεται με άλλες μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), με τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ) και με περιφερειακούς διακυβερνητικούς οργανισμούς. Αγωνίζεται για την αύξηση της λογοδοσίας στις διεθνείς σχέσεις που αφορούν ζητήματα στρατού, ασφαλείας και αστυνομίας. Διοργανώνει προγράμματα εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η Διεθνής Αμνηστία σήμερα

Η Διεθνής Αμνηστία (ΔΑ) ιδρύθηκε το 1961 από τον Βρετανό δικηγόρο Πίτερ Μπένενσον (Peter Benenson). Σήμερα η οργάνωση έχει περισσότερα από ένα εκατομμύριο μέλη, συνδρομητές και τακτικούς δωρητές σε περισσότερες από 140 χώρες. Το κέντρο του νευρικού της συστήματος είναι η Διεθνής Γραμματεία στο Λονδίνο, με περισσότερους από 410 έμμισθους και πάνω από 120 εθελοντές από περισσότερες από 50 χώρες του κόσμου.

Το κίνημα της ΔΑ αποτελείται από περισσότερες από 7.800 ομάδες. τοπικές, νεανικές, ειδικευμένες ή επαγγελματικές σε περισσότερες από 100 χώρες και εδάφη. Υπάρχουν τμήματα οργανωμένα σε εθνικό επίπεδο σε 58 χώρες, καθώς και συντονιστικές δομές, που δεν έχουν ακόμα εξελιχθεί σε εθνικά τμήματα, σε άλλες 22 χώρες και εδάφη στον κόσμο.

Η Διεθνής Αμνηστία είναι ένα δημοκρατικό κίνημα, το οποίο αυτοδιοικείται από εννεαμελή Διεθνή Εκτελεστική Επιτροπή (ΔΕΕ), τα μέλη της οποίας εκλέγονται κάθε δύο χρόνια από τη Διεθνή Γενική Συνέλευση όπου εκπροσωπούνται τα τμήματα.

Διαβάστε την ετήσια έκθεση ανά γεωγραφικό διαμέρισμα

ΑΦΡΙΚΗ

Γεγονότα που καταγράφηκαν κατά το 2002

Η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνέχισε να είναι σοβαρή σε μεγάλο μέρος της αφρικανικής ηπείρου. Χιλιάδες ζωές και περιουσίες καταστράφηκαν σε ένοπλες συρράξεις και εμφύλιους σπαραγμούς, κατά τη διάρκεια των οποίων διαπράχθηκαν με ατιμωρησία φρικιαστικές καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό ισχύει ιδίως για την Ακτή του Ελεφαντοστού, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, τη Δημοκρατία του Κονγκό, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, τη Λιβερία, το Μπουρούντι, την Ουγκάντα, τη Σενεγάλη και το Σουδάν.

Κυβερνητικές δυνάμεις πραγματοποίησαν εξωδικαστικούς φόνους, «εξαφανίσεις», βασανιστήρια και άλλες σοβαρές παραβιάσεις, ενώ ένοπλες ομάδες παράνομα φόνευσαν, τραυμάτισαν, απήγαγαν και βασάνισαν αμάχους κατά την επιδίωξη των πολιτικών τους στόχων. Ένοπλοι εμπόλεμοι στην Ακτή του Ελεφαντοστού, τη Λ.Δ. Κονγκό, τη Λιβερία και το Μπουρούντι συνέχισαν να στρατολογούν παιδιά, μερικές φορές διά της βίας, ως μαχητές.

Τα βασανιστήρια και η κακομεταχείριση συνέχισαν να είναι ευρέως διαδεδομένα, ενώ συνέχισαν να καταγγέλλονται περιπτώσεις μυστικής κράτησης για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε πολύ διαφορετικές χώρες όπως η Αγκόλα, η Ερυθραία, η Ζιμπάμπουε, το Καμερούν, η Κένυα, η Λ.Δ. Κονγκό, η Λιβερία, ο Μαυρίκιος και το Τόγκο. Τα θύματα βασανισμού και οι συγγενείς τους συνέχισαν να υφίστανται παρενοχλήσεις από μέλη των δυνάμεων ασφαλείας.

Η θανατική ποινή συνέχισε να επιβάλλεται εκτενώς από τα ποινικά δικαστήρια 14 χωρών, ενώ εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν στη Νιγηρία, την Ουγκάντα και το Σουδάν.

Η απόδοση δικαιοσύνης στα θύματα παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σημείωσε οπισθοδρόμηση στην Αγκόλα, τη Γκάμπια, τη Ζιμπάμπουε, το Καμερούν, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, τη Λ.Δ. Κονγκό, τη Λιβερία, τη Μπουρκίνα Φάσο, το Μπουρούντι, τη Νιγηρία, τη Νότια Αφρική, τη Ρουάντα, τη Σενεγάλη και το Σουδάν.

Στην Αγκόλα, την παύση του 27ετούς εμφυλίου πολέμου, μετά τον θάνατο του Τζόνας Σαβίμπι, ηγέτη της Ένωσης για την Πλήρη Ανεξαρτησία της Αγκόλα (UNITA) τον Φεβρουάριο, ακολούθησε η σύναψη συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, η οποία περιλάμβανε αμνήστευση για όλα τα στρατιωτικά εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Η Διεθνής Αμνηστία εξέφρασε ανησυχία διότι αυτή η αμνήστευση και προηγούμενοι νόμοι περί αμνήστευσης δημιουργούν αιγίδα για κατάφωρες καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ωστόσο, έγινε ένα σταθερό βήμα προς τον τερματισμό της ατιμωρησίας για κατάφωρες καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης στη Σιέρα Λεόνε με την αποτελεσματική ίδρυση Ειδικού Δικαστηρίου υπό την αιγίδα του ΟΗΕ για να δικάσει όσους φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εγκλήματα πολέμου και άλλες σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.

Εκατοντάδες άνθρωποι, μεταξύ των οποίων και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συνέχισαν να κρατούνται για πολιτικούς λόγους στην Ισημερινή Γουινέα, την Ερυθραία, τη Ζιμπάμπουε, το Καμερούν, τη Δημ. Κονγκό, τη Μαυριτανία, τη Ρουάντα, το Τόγκο και το Τσαντ. Ορισμένοι από αυτούς ήταν πιθανοί κρατούμενοι συνείδησης.

Η ελευθερία της έκφρασης δέχτηκε επιθέσεις σε 25 χώρες, μεταξύ των οποίων στην Αιθιοπία, την Ακτή του Ελεφαντοστού, τη Γκάμπια, τη Γουινέα, την Ερυθραία, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, τη Λ.Δ. Κονγκό, το Μπουρούντι, τη Ρουάντα και το Σουδάν.

όπως καταγράφονται στην Ετήσια Έκθεση 2003 της Διεθνούς Αμνηστίας

ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ / ΠΑΡΑΝΟΜΟΙ ΦΟΝΟΙ

Επιβεβαιωμένες ή πιθανές εξωδικαστικές εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν σε 17 χώρες: Αιθιοπία, Ακτή Ελεφαντοστού, Ζιμπάμπουε, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Κένυα, Δημ. Κονγκό, Λ.Δ. Κονγκό, Λιβερία, Μαδαγασκάρη, Μοζαμβίκη, Μπουρκίνα Φάσο, Μπουρούντι, Ναμίμπια, Νιγηρία, Ουγκάντα, Ρουάντα, Σουδάν.

«ΕΞΑΦΑΝΙΣΕΙΣ»

Κρατικά όργανα «εξαφάνισαν» ανθρώπους σε 5 χώρες: Αιθιοπία, Κομόρος, Δημ. Κονγκό, Μπουρούντι, Ρουάντα.

ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΚΑΚΟΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ

Θύματα βασανιστηρίων και κακομεταχείρισης από τις δυνάμεις ασφαλείας, την αστυνομία και άλλες κρατικές αρχές καταγράφηκαν σε 21 χώρες: Αγκόλα, Αιθιοπία, Ισημερινή Γουινέα, Ερυθραία, Ζιμπάμπουε, Καμερούν, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Κένυα, Λ.Δ. Κονγκό, Λιβερία, Μαδαγασκάρη, Μαυρίκιος, Μαυριτανία, Μοζαμβίκη, Μπουρούντι, Νιγηρία, Νότια Αφρική, Ρουάντα, Σουδάν, Τόγκο, Τσαντ.

ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

Επιβεβαιωμένοι ή πιθανοί κρατούμενοι συνείδησης καταγράφηκαν σε 6 χώρες: Ισημερινή Γουινέα, Ερυθραία, Δημ. Κονγκό, Μαυριτανία, Τόγκο, Τσαντ.

ΚΡΑΤΗΣΗ ΧΩΡΙΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Ή ΔΙΚΗ

Άνθρωποι συνελήφθησαν αυθαίρετα και τέθηκαν υπό κράτηση χωρίς απαγγελία κατηγορίας ή δίκη σε 17 χώρες: Αγκόλα, Αιθιοπία, Ακτή Ελεφαντοστού, Γκάμπια, Ερυθραία, Καμερούν, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Λιβερία, Μπουρούντι, Ναμίμπια, Νίγηρας, Ρουάντα, Σενεγάλη, Σιέρα Λεόνε, Σομαλία, Σουδάν, Τόγκο.

ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ

Άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο σε 14 χώρες: Αιθιοπία, Ζάμπια, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Κένυα, Λ.Δ. Κονγκό, Μαλάουι, Μαυριτανία, Μπουρούντι, Νιγηρία, Ουγκάντα, Ρουάντα, Σουδάν, Τανζανία, Τόγκο, ενώ εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν σε 3 χώρες: Νιγηρία, Ουγκάντα, Σουδάν.

ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΑΝΘΡ. ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΕΝΟΠΛΕΣ ΑΝΤΙΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ

Ένοπλες αντικυβερνητικές ομάδες διέπραξαν σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως εσκεμμένους και αυθαίρετους φόνους αμάχων, βασανιστήρια και απαγωγές ή συλλήψεις ομήρων σε 14 χώρες: Αγκόλα, Γκάμπια, Ζιμπάμπουε, Καμερούν, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Δημ. Κονγκό, Λιβερία, Μπουρούντι, Νιγηρία, Νότια Αφρική, Ρουάντα, Σενεγάλη, Σουδάν, Τσαντ.

ΑΜΕΡΙΚΗ

Γεγονότα που καταγράφηκαν κατά το 2002

Το περασμένο έτος είδαμε μια παγκόσμια κίνηση για την προώθηση μέτρων εθνικής ασφαλείας στο πλαίσιο του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας», συχνά εις βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό το διεθνές κλίμα απείλησε την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην περιοχή με διάφορους σημαντικούς τρόπους.

Οι ΗΠΑ συνέχισαν να αρνούνται διεθνώς αναγνωρισμένα δικαιώματα σε ανθρώπους που συνελήφθησαν στο πλαίσιο του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας». Χιλιάδες άνθρωποι τέθηκαν υπό κράτηση στον πόλεμο στο Αφγανιστάν, κατά περιφρόνηση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Περισσότεροι από 600 κρατούμενοι συνέχισαν να κρατούνται, χωρίς κατηγορία ή νομική βοήθεια, στη ναυτική βάση των ΗΠΑ που ονομάζεται Στρατόπεδο X-Ray, στον Κόλπο του Γουαντάναμο στην Κούβα. Οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να τους αναγνωρίσουν ως αιχμαλώτους πολέμου, αλλά και να τους αποδώσουν οποιαδήποτε άλλα δικαιώματα προβλέπει το διεθνές δίκαιο. Οι συνθήκες στο Στρατόπεδο X-Ray και, αργότερα, στο Στρατόπεδο Delta, προκαλούν σοβαρές ανησυχίες. Δυνάμεις των ΗΠΑ κρατούσαν επίσης εκατοντάδες κρατουμένους στο Αφγανιστάν ή σε μη ανακοινωμένες τοποθεσίες.

Πολλοί από τους 1.200 αλλοδαπούς υπηκόους –κυρίως άνδρες Μουσουλμάνοι αραβικής ή νοτιοασιατικής καταγωγής– που βρίσκονταν υπό κράτηση στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια των ερευνών για τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στερήθηκαν και αυτοί τις εγγυήσεις που προβλέπει το διεθνές δίκαιο. Στα τέλη του έτους οι περισσότεροι κρατούμενοι που είχαν συλληφθεί στα αρχικά κύματα συλλήψεων είχαν απελαθεί –ορισμένοι σε χώρες όπου υπάρχουν φόβοι ότι κινδυνεύουν να υποβληθούν σε βασανιστήρια– ή είχαν αφεθεί ελεύθεροι ή τους είχαν απαγγελθεί κατηγορίες για αδικήματα άσχετα με την «τρομοκρατία».

Τα μέτρα ασφαλείας που έθεσε σε ισχύ η νέα κυβέρνηση του Άλβαρο Ουρίμπε Βέλες όξυναν την κλιμακούμενη πολιτική βία στην Κολομβία. Η κατάρρευση των ειρηνευτικών συνομιλιών τον Φεβρουάριο μεταξύ της κυβέρνησης και της κυριότερης ένοπλης αντικυβερνητικής ομάδας, των Επαναστατικών Ενόπλων Δυνάμεων της Κολομβίας (FARC), βάθυνε την κρίση για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα θύματα παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που διαπράττονται από τον στρατό με τους παραστρατιωτικούς συμμάχους του και από ένοπλες αντικυβερνητικές ομάδες, συνέχισαν να είναι κυρίως άμαχοι. Τα στατιστικά στοιχεία προκαλούν ρίγος: κατά το 2002, περισσότεροι από 500 άνθρωποι «εξαφανίστηκαν», περισσότεροι από 4.000 άμαχοι φονεύθηκαν με πολιτικά κίνητρα, περισσότεροι από 350.000 άνθρωποι εκτοπίστηκαν στο εσωτερικό της χώρας τους πρώτους εννέα μήνες του έτους, ενώ περισσότεροι από 2.700 άνθρωποι απήχθησαν από αντάρτικες ομάδες ή παραστρατιωτικές δυνάμεις. Η κυβέρνηση έσυρε τον άμαχο πληθυσμό ακόμα βαθύτερα στη σύγκρουση, με τη δημιουργία δικτύου ενός εκατομμυρίου αμάχων πληροφοριοδοτών, οι οποίοι αναμένεται να συνεργάζονται με τις δυνάμεις ασφαλείας.

«Αντιτρομοκρατική» νομοθεσία απειλούσε να διαβρώσει την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Γουιάνα και την Παραγουάη, ενώ η «αντιτρομοκρατική» νομοθεσία του Περού συνέχισε να στερεί από τους ανθρώπους μια δίκαιη δίκη. Στον Καναδά αυξήθηκαν οι φόβοι ότι οι άνθρωποι που κατηγορούνται για υποστήριξη ένοπλων ισλαμιστικών ομάδων διατρέχουν κίνδυνο να απελαθούν σε χώρες όπου αντιμετωπίζουν σοβαρό κίνδυνο βασανισμού.

Βασανιστήρια και κακομεταχείριση από δυνάμεις ασφαλείας και δεσμοφύλακες συνέχισαν να καταγράφονται σε ολόκληρη την ήπειρο, σε τουλάχιστον 20 χώρες, μεταξύ των οποίων στην Αργεντινή, τη Βενεζουέλα, τη Βολιβία, τη Γουιάνα, την Κολομβία, τις Μπαχάμες, το Μπελίζε, τη Τζαμάικα και το Τρινιντάντ & Τομπάγκο. Σε χώρες όπως η Βραζιλία, το Εκουαδόρ και το Μεξικό, ο βασανισμός κρατουμένων και φυλακισμένων συνέχισε να είναι πολύ διαδεδομένος. Στο Μεξικό, καταγγέλθηκαν οι θάνατοι αρκετών κρατουμένων εξ αιτίας βασανιστηρίων, ενώ στην Παραγουάη ένα 12χρονο αγόρι κατήγγειλε ότι βασανίστηκε με ηλεκτρική βουκέντρα από δύο αστυνομικούς.

Παράνομοι φόνοι και υπερβολική χρήση θανατηφόρου βίας από τις δυνάμεις ασφαλείας συνέχισε να καταγράφεται σε τουλάχιστον 13 χώρες, μεταξύ των οποίων στην Αϊτή, την Αργεντινή, τη Γουιάνα, τις ΗΠΑ και την Παραγουάη. Μέλη της στρατιωτικής και της πολιτικής αστυνομίας της Βραζιλίας ευθύνονται και πάλι για χιλιάδες θανάτους σε ολόκληρη τη χώρα –703 φόνοι από αστυνομικούς μόνο στην πολιτεία του Σάο Πάολο– ενώ καταγγέλθηκε ότι τα «τάγματα θανάτου» συνέχισαν να δρουν σε συμπαιγνία με την αστυνομία. Οι υποσχέσεις της κυβέρνησης της Ονδούρα ότι θα διερευνήσει τους φόνους παιδιών δεν κατάφεραν να αποτρέψουν την αύξηση των φόνων κατά το 2002, ορισμένοι από τους οποίους έγιναν υπό συνθήκες που υποδεικνύουν ότι πρόκειται για εξωδικαστικές εκτελέσεις. Στη Τζαμάικα, τουλάχιστον 133 άνθρωποι φονεύθηκαν από αστυνομικούς, πολλοί από τους οποίους φαίνεται να φονεύθηκαν παράνομα. Στην Αργεντινή, αστυνομικοί σκότωσαν διαδηλωτές, ενώ στη Βενεζουέλα υπήρξαν διαδεδομένες καταγγελίες για φόνους από αστυνομικούς σε αρκετές πολιτείες. Στις ΗΠΑ, τουλάχιστον τρεις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους αφού επλήγησαν με Τέιζερ Μ26 (όπλα αναισθητοποίησης, υψηλής τάσης, που ρίχνουν βελάκια και χρησιμοποιούνται από την αστυνομία των ΗΠΑ).

Όπως και τα προηγούμενα χρόνια, οι παραστρατιωτικοί που ενεργούν σε συμπαιγνία με τις δυνάμεις ασφαλείας στην Κολομβία ήταν υπεύθυνοι για τη συντριπτική πλειονότητα των «εξαφανίσεων», ενώ «εξαφανίσεις» καταγράφηκαν επίσης στη Γουατεμάλα και το Μεξικό. Ανησυχητική εξέλιξη αποτέλεσε η καταγγελία αρκετών «εξαφανίσεων» στην Αϊτή, ενώ σε ολόκληρη την ήπειρο χιλιάδες οικογένειες ακόμα υπομένουν το καθημερινό μαρτύριο να μη γνωρίζουν τι συνέβη στα αγαπημένα τους πρόσωπα που «εξαφανίστηκαν» τα προηγούμενα χρόνια.

Οι καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εναντίον αυτοχθόνων πληθυσμών και ανθρώπων που αγωνίζονται για εκτάσεις γης κλιμακώθηκαν σε ολόκληρη την ήπειρο. Στη Βραζιλία, αυτόχθονες δέχθηκαν επιθέσεις και φονεύθηκαν κυρίως λόγω των αγώνων τους για τη γη. Η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Γουατεμάλα συνέχισε να επιδεινώνεται και ανάμεσα σε εκείνους που γίνονται στόχος κατά κύριο λόγο περιλαμβάνονται αγωνιστές για τη γη. Παράλληλα, σε χώρες όπως το Μεξικό και η Αργεντινή, οι αυτόχθονες κοινότητες συνέχισαν να υποβάλλονται σε βία και περιθωριοποίηση.

Σε ολόκληρη την ήπειρο, σε χώρες όπως η Αϊτή, η Βολιβία, η Βραζιλία, η Γουατεμάλα, το Εκουαδόρ, η Κολομβία, η Νικαράγουα και η Ονδούρα, οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων –μεταξύ των οποίων οι συνδικαλιστές, οι δημοσιογράφοι και οι δικηγόροι– συνέχισαν να δέχονται απειλές και επιθέσεις ή να φονεύονται. Στην Κολομβία, πάνω από 170 συνδικαλιστές φονεύθηκαν κατά το 2002, ενώ στο Μεξικό παρέμεινε ανεξιχνίαστος ο φόνος της δικηγόρου ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Ντίνια Οτσόα, που διαπράχθηκε το 2001.

Οι ΗΠΑ ήταν και πάλι η μόνη χώρα της αμερικανικής ηπείρου που πραγματοποίησε εκτελέσεις. Μέχρι το τέλος του 2002 είχαν εκτελεστεί 71 άνθρωποι, 33 εκ των οποίων στο Τέξας. Οι ΗΠΑ ήταν η μόνη χώρα στον κόσμο, απ’ όσο είναι γνωστό, που εκτέλεσε ανήλικους παραβάτες. Συγκεκριμένα, εκτελέστηκαν στο Τέξας τρεις άνθρωποι που είχαν εγκληματήσει όταν ήταν ανήλικοι. Θετικό σημάδι ήταν η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου ότι η εκτέλεση ανθρώπων με διανοητική αναπηρία είναι αντισυνταγματική.

Βάναυσες συνθήκες σε φυλακές καταγγέλθηκαν σε όλη την έκταση της αμερικανικής ηπείρου, σε χώρες όπως το Περού, η Βολιβία, το Εκουαδόρ, οι ΗΠΑ, η Βραζιλία, η Ουρουγουάη, η Τζαμάικα, το Μπελίζε, ενώ περιπτώσεις θανάτων υπό κράτηση καταγγέλθηκαν στη Βραζιλία και τις ΗΠΑ. Πολλοί κρατούμενοι συνείδησης παρέμειναν υπό κράτηση στο Περού, ενώ υπήρξαν νέες φυλακίσεις κρατουμένων συνείδησης στην Κούβα, γεγονός που δείχνει ξεκάθαρα τη συνεχιζόμενη χρήση βάναυσων μέτρων από τις αρχές για να καταπνίξουν τις διαφωνίες.

Η έλλειψη αποτελεσματικών ερευνών για κρούσματα βίας βοήθησε να διαιωνίζεται μια ατμόσφαιρα ατιμωρησίας σε χώρες όπως η Βενεζουέλα και η Κολομβία. Παράλληλα, η παράλειψη εξασφάλισης απόδοσης δικαιοσύνης για τα θύματα παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων της 30ετούς σύγκρουσης στη Γουατεμάλα διασφάλισε τη συνέχιση της ατιμωρησίας.

Απέναντι σε αυτό το ζοφερό φόντο, υπήρξαν κάποιες πρόοδοι στη μάχη κατά της ατιμωρησίας. Στη Χιλή, παρ’ όλο που παύθηκε η ποινική δίωξη σε βάρος του πρώην προέδρου Αουγκούστο Πινοσέτ, συνεχίστηκαν άλλες έρευνες για τις παρελθούσες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στην Αργεντινή, ομοσπονδιακός δικαστής διέταξε την προληπτική κράτηση του πρώην Στρατηγού Λεοπόλντο Φορτουνάτο Γκαλτιέρι και 25 πρώην μελών των ενόπλων δυνάμεων και διέταξε να παγώσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία. Κατηγορούνται ότι φέρουν ευθύνη για την απαγωγή, την παράνομη κράτηση, τον βασανισμό, την «εξαφάνιση» και τη δολοφονία 20 μελών της ένοπλης ομάδας Μοντονέρος το 1978 και το 1980. Στην απόφασή του, ο Δικαστής Κλαούντιο Μποναντίο δήλωσε ότι οι νόμοι περί πλήρους υπακοής, που θεσπίστηκαν το 1986 και το 1987, είναι αντισυνταγματικοί και άκυροι. Στην Ουρουγουάη, απαγγέλθηκε κατηγορία σε βάρος πρώην Υπουργού Εξωτερικών για την παράνομη φυλάκιση της Ελένα Κιντέρος Αλμέιδα, η οποία «εξαφανίστηκε» το 1976 μετά τη βίαιη απομάκρυνσή της από την πρεσβεία της Βενεζουέλα, όπου είχε καταφύγει. Η περίπτωση του πρώην υπουργού ήταν η πρώτη φορά που τέθηκε υπό κράτηση οποιοσδήποτε για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής διακυβέρνησης.

όπως καταγράφονται στην Ετήσια Έκθεση 2003 της Διεθνούς Αμνηστίας

ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ / ΠΑΡΑΝΟΜΟΙ ΦΟΝΟΙ

Επιβεβαιωμένες ή πιθανές εξωδικαστικές εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν σε 9 χώρες: Αϊτή, Αργεντινή, Βενεζουέλα, Βραζιλία, Γουιάνα, Δομινικανή Δημοκρατία, Κολομβία, Ονδούρα, Τζαμάικα.

«ΕΞΑΦΑΝΙΣΕΙΣ»

Κρατικά όργανα «εξαφάνισαν» ανθρώπους σε 12 χώρες: Αϊτή, Αργεντινή, Γουατεμάλα, Δομινικανή Δημοκρατία, Κολομβία, Μεξικό, Ονδούρα, Ουρουγουάη, Παραγουάη, Περού, Ελ Σαλβαδόρ, Χιλή.

ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΚΑΚΟΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ

Θύματα βασανιστηρίων και κακομεταχείρισης από τις δυνάμεις ασφαλείας, την αστυνομία και άλλες κρατικές αρχές καταγράφηκαν σε 20 χώρες: Αϊτή, Αργεντινή, Βενεζουέλα, Βολιβία, Βραζιλία, Γουατεμάλα, Γουιάνα, Δομινικανή Δημοκρατία, Εκουαδόρ, ΗΠΑ, Κολομβία, Μεξικό, Μπαχάμες, Μπελίζε, Παραγουάη, Περού, Σάντα Λουσία, Τζαμάικα, Τρινιντάντ & Τομπάγκο, Χιλή.

ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

Επιβεβαιωμένοι ή πιθανοί κρατούμενοι συνείδησης καταγράφηκαν σε 2 χώρες: Κούβα, Περού.

ΚΡΑΤΗΣΗ ΧΩΡΙΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Ή ΔΙΚΗ

Άνθρωποι συνελήφθησαν αυθαίρετα και τέθηκαν υπό κράτηση χωρίς απαγγελία κατηγορίας ή δίκη σε 7 χώρες: Βενεζουέλα, Κούβα, Εκουαδόρ, ΗΠΑ, Μεξικό, Τζαμάικα, Τρινιντάντ & Τομπάγκο.

ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ

Άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο σε 7 χώρες: Γρενάδα, Γουιάνα, ΗΠΑ, Κούβα, Μπαχάμες, Σάντα Λουσία, Τζαμάικα, ενώ εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν σε 1 χώρα: τις ΗΠΑ.

ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΑΝΘΡ. ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΕΝΟΠΛΕΣ ΑΝΤΙΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ

Ένοπλες αντικυβερνητικές ομάδες διέπραξαν σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως εσκεμμένους και αυθαίρετους φόνους αμάχων, βασανιστήρια και απαγωγές ή συλλήψεις ομήρων σε 1 χώρα: την Κολομβία.

ΑΣΙΑ

Γεγονότα που καταγράφηκαν κατά το 2002

Οι καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων επιδεινώθηκαν σε πολλές χώρες της Ασίας και του Ειρηνικού, ιδίως στο πλαίσιο ενόπλων συγκρούσεων, του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας», καθώς και της «καταστολής της εγκληματικότητας». Στο όνομα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, οι κυβερνήσεις ενέτειναν την καταπίεση των πολιτικών τους αντιπάλων, έθεσαν αυθαίρετα υπό κράτηση ανθρώπους και θέσπισαν νόμους σαρωτικούς και συχνά περιέχοντες δυσμενείς διακρίσεις, οι οποίοι υπονόμευσαν τα ίδια τα θεμέλια του διεθνούς δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου σε αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων στο Πακιστάν, τη Μαλαισία, την Ινδονησία, το Μπανγκλαντές, την Ινδία, τη Νότια Κορέα και την Αυστραλία.

Η προσοχή της υφηλίου συνέχισε να είναι στραμμένη στο Αφγανιστάν, όπου συνεχίστηκαν οι σοβαρές καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η ένοπλη σύγκρουση. Εκατομμύρια Αφγανοί –τόσο οι πρόσφυγες, όσο και εκείνοι που παρέμειναν στη χώρα– αντιμετωπίζουν αβέβαιο και ανασφαλές μέλλον. Υπήρξαν εκτεταμένες καταπατήσεις των δικαιωμάτων των ανθρώπων που κρατούνταν ως ύποπτοι συμμετοχής στην αλ-Κάιντα ή ως υποτιθέμενοι «τρομοκράτες». Περισσότεροι από 600 άνθρωποι, που αιχμαλωτίστηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Αφγανιστάν, συνέχισαν να κρατούνται στη βάση των ΗΠΑ στον Κόλπο του Γουαντάναμο στην Κούβα, ενώ άγνωστος αριθμός ήταν κρατούμενοι στο Μπαγκράμ του Αφγανιστάν.

Οι ανησυχίες για τη μεταχείριση των φυλακισμένων στο Αφγανιστάν συνεχίστηκαν με καταγγελίες για επικίνδυνο υπερσυνωστισμό, έλλειψη τροφής και φαρμάκων, και έλλειψη προφύλαξης από τις δριμείες χειμερινές συνθήκες. Ενώ η Προσωρινή Αφγανική Αρχή ευθύνεται επισήμως για τους χώρους κράτησης, με βάση το διεθνές δίκαιο οι ΗΠΑ συνεχίζουν να έχουν ευθύνες για την κατάσταση των κρατουμένων που βρίσκονταν υπό την φύλαξη των ΗΠΑ προτού παραδοθούν σε άλλη χώρα.

Στο Πακιστάν οι αρχές παρέδωσαν περισσότερους από 400 ανθρώπους στη φύλαξη των ΗΠΑ χωρίς επαρκείς εγγυήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατά παράβαση της εθνικής νομοθεσίας περί έκδοσης και κατά παράβαση της διεθνούς αρχής της μη επαναπροώθησης.

Στην Ινδονησία, τον Μάρτιο του 2002 ξεκίνησαν πρωτοφανείς δίκες υπόπτων που κατηγορούνται ότι διέπραξαν σοβαρά εγκλήματα, μετξύ των οποίων και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, στο Ανατολικό Τιμόρ το 1999. Δεδομένου, όμως, ότι απουσιάζουν βασικές εγγυήσεις, υπήρχαν φόβοι ότι δεν θα ανταποκριθούν στα διεθνή πρότυπα δίκαιης δίκης και ότι δεν θα αποδοθεί δικαιοσύνη.

Οι ινδικές αρχές παρέλειψαν να προστατεύσουν ανθρώπους από πράξεις διακοινοτικής βίας, οι οποίες οδήγησαν στον θάνατο εκατοντάδων ανθρώπων και την εκτόπιση χιλιάδων άλλων. Υπήρξε παγκόσμια κατακραυγή μετά την επίθεση εναντίον τραίνου στη Γκόδρα της πολιτείας Γκουτζαράτ, στις 27 Φεβρουαρίου, κατά την οποία σκοτώθηκαν 59 ινδουιστές. Βίαια επεισόδια πρωτοφανούς αγριότητας με στόχο τη μουσουλμανική κοινότητα εξαπλώθηκαν στην πολιτεία αυτή και συνεχίστηκαν επί τρίμηνο. Περίπου 140.000 άνθρωποι εγκατέλειψαν τις εστίες τους μετά τις σφαγές και πολλοί συνέχιζαν να είναι άστεγοι στο τέλος του έτους.

Οι κρατούμενοι αιτούντες άσυλο στην Αυστραλία προχώρησαν σε ταραχές, απεργίες πείνας και ράψιμο των χειλιών τους, διαμαρτυρόμενοι για την παρατεταμένη υποχρεωτική τους κράτηση. Η Γενική Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας συναντήθηκε με τις αυστραλιανές αρχές και απαίτησε επείγουσα αναθεώρηση της απάνθρωπης δεκαετούς πολιτικής υποχρεωτικής κράτησης, λέγοντας ότι η πολιτική αυτή είναι απορριπτέα από κάθε άποψη.

Στην Ινδία, τον Μάρτιο η Βουλή έθεσε σε ισχύ τον Νόμο περί Πρόληψης της Εγκληματικότητας, ο οποίος προβλέπει οι ομολογίες που αποσπώνται υπό αστυνομική κράτηση να γίνονται δεκτές στα δικαστήρια για «τρομοκρατικά» αδικήματα.

Στο μεταξύ, στο Μπανγκλαντές η κυβέρνηση κατάργησε τον Νόμο περί Δημόσιας Ασφάλειας, αλλά συνέχισε να θέτει ανθρώπους υπό κράτηση με βάση τον Νόμο περί Ειδικών Εξουσιών, ο οποίος υπερισχύει των εγγυήσεων του εθνικού δικαίου κατά της αυθαίρετης κράτησης. Επιπλέον, τον Οκτώβριο περίπου 40.000 στρατιώτες αναπτύχθηκαν σε ολόκληρη τη χώρα σε κοινή στρατιωτική και αστυνομική επιχείρηση καταστολής της εγκληματικότητας υπό το όνομα «Επιχείρηση Καθαρή Καρδιά». Μέχρι το τέλος του έτους, είχαν συλληφθεί περισσότεροι από 10.000 άνθρωποι, περιλαμβανομένων μελών των πολιτικών κομμάτων της αντιπολίτευσης και της κυβέρνησης. Τουλάχιστον 38 άνδρες έχασαν τη ζωή τους, σύμφωνα με ισχυρισμούς εξαιτίας βασανιστηρίων υπό στρατιωτική κράτηση. Παρά τις διεθνείς εκκλήσεις για ανεξάρτητες ανακρίσεις για αυτούς τους θανάτους, καμία έρευνα δεν πραγματοποιήθηκε.

Στην Κίνα η εκστρατεία «σκληρού πλήγματος» κατά της εγκληματικότητας, που εγκαινιάσθηκε τον Απρίλιο του 2001, ανανεώθηκε για ένα ακόμη έτος, με αποτέλεσμα την επιβολή της θανατικής ποινής και βάναυσων ποινών φυλάκισης, συχνά μετά από άδικες δίκες, σε ένα πλαίσιο στο οποίο χρησιμοποιούνται βασανιστήρια για να αποσπασθούν ομολογίες. Η εκστρατεία αυτή εντάθηκε την εποχή που προηγήθηκε του 16ου Εθνικού Συνεδρίου του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Το 2002 καταγράφηκαν τουλάχιστον 1.921 θανατικές καταδίκες, πολλές από τις οποίες επιβλήθηκαν μετά από άδικες δίκες, καθώς και 1.060 εκτελέσεις.

Άνθρωποι συνέχισαν να τίθενται αυθαίρετα υπό κράτηση ή να φυλακίζονται επειδή άσκησαν ειρηνικά τα δικαιώματά τους στην ελευθερία της έκφρασης, του συνεταιρίζεσθαι ή της πεποίθησης, σε πολλές χώρες περιλαμβανομένων του Βιετνάμ, του Λάος, της Βόρειας Κορέας και της Κίνας.

Αυξήθηκε ο αριθμός των ανθρώπων που συνελήφθησαν και κρατήθηκαν –μεταξύ άλλων στην Κίνα και το Βιετνάμ– επειδή εξέφρασαν τις απόψεις τους στο Διαδίκτυο ή επειδή ανέσυραν πληροφορίες επικριτικές προς τις κυβερνήσεις τους ή σχετιζόμενες με ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Στο πλαίσιο της ελευθερίας του λόγου, υπήρξαν ανησυχίες στο Χονγκ Κονγκ ότι ένα Αντιτρομο­κρατικό Διάταγμα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να περιοριστούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η κυβέρνηση εξέδωσε έγγραφο διαβούλευσης σχετικά με νομοθεσία προτεινόμενη υπό το Άρθρο 23 του Βασικού Νόμου, το οποίο επιτρέπει στο Χονγκ Κονγκ να θέτει σε ισχύ δικούς του νόμους προκειμένου να απαγορεύσει πράξεις προδοσίας, απόσχισης, στασιασμού και ανατροπής.

Υπήρξε οξεία αύξηση των κρουσμάτων παράνομων φόνων, «εξαφανίσεων», βασανιστηρίων και αυθαίρετων συλλήψεων και κράτησης από τις δυνάμεις ασφαλείας, καθώς και εσκεμμένων φόνων, σύλληψης ομήρων και βασανιστηρίων από τους Μαοϊστές στο Νεπάλ. Οι καταπατήσεις διαπράχθηκαν στο πλαίσιο του «λαϊκού πολέμου», που κήρυξε το Κομμουνιστικό Κόμμα του Νεπάλ το 1996, καθώς και της κήρυξης κατάστασης έκτακτης ανάγκης και της ανάπτυξης στρατιωτικών δυνάμεων στα τέλη του 2001.

Η θανατική ποινή χρησιμοποιήθηκε σε πολλές από τις χώρες της Ασίας και του Ειρηνικού, ιδίως στην Κίνα, τη Σιγκαπούρη, την Ταϊβάν, το Βιετνάμ, την Ταϊλάνδη, την Ιαπωνία, την Ινδία, το Πακιστάν και τη Μαλαισία.

Κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων εναντίον γυναικών διαπράχθηκαν σε πολλές χώρες της Ασίας και του Ειρηνικού, μεταξύ των οποίων στο Πακιστάν, το Μπανγκλαντές, το Αφγανιστάν, την Ινδία και τις Φιλιππίνες.

Στη Σρι Λάνκα, υπήρξε μεγάλη βελτίωση στην κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο της κατάπαυσης του πυρός και των ειρηνευτικών συνομιλιών μεταξύ της κυβέρνησης και των Τίγρεων Απελευθέρωσης του Ταμίλ Ηλάμ μετά από 19 χρόνια εχθροπραξιών. Και οι δύο πλευρές συμφώνησαν να ενσωματώσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ειρηνευτική διαδικασία.

Στη Μυανμάρ, η Ντάου Αούνγκ Σαν Σου Κι, ηγέτης του κύριου κόμματος της αντιπολίτευσης, του Εθνικού Συνδέσμου για τη Δημοκρατία, απελευθερώθηκε από τον έμπρακτο κατ’ οίκον περιορισμό τον Μάιο. Ωστόσο, δεν υπήρξε καμία πρόοδος στις εμπιστευτικές συνομιλίες σχετικά με το μέλλον της χώρας, οι οποίες ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 2000, ανάμεσα στη στρατιωτική κυβέρνηση –το Κρατικό Συμβούλιο Ειρήνης και Ανάπτυξης– και την Αούνγκ Σαν Σου Κι. Εντούτοις, κατά τη διάρκεια του έτους αφέθηκαν ελεύθεροι περισσότεροι από 300 πολιτικοί κρατούμενοι, ανεβάζοντας σε 500 το σύνολο όσων αφέθηκαν ελεύθεροι από τον Ιανουάριο του 2001. Περίπου 1.300 πολιτικοί κρατούμενοι, που είχαν συλληφθεί σε προηγούμενα έτη, παρέμειναν στη φυλακή, ενώ περίπου 50 άνθρωποι συνελήφθησαν για πολιτικούς λόγους.

όπως καταγράφονται στην Ετήσια Έκθεση 2003 της Διεθνούς Αμνηστίας

ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ / ΠΑΡΑΝΟΜΟΙ ΦΟΝΟΙ

Επιβεβαιωμένες ή πιθανές εξωδικαστικές εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν σε τουλάχιστον 9 χώρες: Ινδία, Ινδονησία, Μυανμάρ, Νεπάλ, Νήσοι Σολομώντος, Πακιστάν, Ταϊλάνδη, Φιλιππίνες και Φίτζι.

«ΕΞΑΦΑΝΙΣΕΙΣ»

Άνθρωποι «εξαφανίστηκαν» ή παρέμειναν «εξαφανισμένοι» από προηγούμενα έτη σε 4 χώρες: Ινδονησία, Νεπάλ, Σρι Λάνκα και Φιλιππίνες.

ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΚΑΚΟΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ

Θύματα βασανιστηρίων και κακομεταχείρισης από τις δυνάμεις ασφαλείας, την αστυνομία και άλλες κρατικές αρχές καταγράφηκαν σε 20 χώρες: Αυστραλία, Αφγανιστάν, Ιαπωνία, Ινδία, Ινδονησία, Καμπότζη, Κίνα, Βόρεια Κορέα, Νότια Κορέα, Λάος, Μαλαισία, Μπανγκλαντές, Μυανμάρ, Νεπάλ, Πακιστάν, Παπούα Νέα Γουινέα, Σρι Λάνκα, Ταϊλάνδη, Φιλιππίνες και Φίτζι.

ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

Επιβεβαιωμένοι ή πιθανοί κρατούμενοι συνείδησης καταγράφηκαν σε 8 χώρες: Ινδονησία, Κίνα, Λάος, Μαλαισία, Μαλδίβες, Μπουτάν, Μυανμάρ, Ταϊλάνδη.

ΚΡΑΤΗΣΗ ΧΩΡΙΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Ή ΔΙΚΗ

Άνθρωποι συνελήφθησαν αυθαίρετα και τέθηκαν υπό κράτηση χωρίς απαγγελία κατηγορίας ή δίκη σε 14 χώρες: Αυστραλία, Αφγανιστάν, Ινδία, Ινδονησία, Κίνα, Νότια Κορέα, Λάος, Μαλαισία, Μπανγκλαντές, Νεπάλ, Πακιστάν, Παπούα Νέα Γουινέα, Σιγκαπούρη και Φιλιππίνες.

ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ

Άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο σε 19 χώρες: Αφγανιστάν, Βιετνάμ, Ιαπωνία, Ινδία, Ινδονησία, Κίνα, Βόρεια Κορέα, Νότια Κορέα, Λάος, Μαλαισία, Μπανγκλαντές, Μυανμάρ, Πακιστάν, Σιγκαπούρη, Σρι Λάνκα, Ταϊβάν, Ταϊλάνδη, Φιλιππίνες, Φίτζι, ενώ εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν σε τουλάχιστον 10 χώρες: Βιετνάμ, Ιαπωνία, Ινδία, Κίνα, Βόρεια Κορέα, Μαλαισία, Πακιστάν, Σιγκαπούρη, Ταϊβάν και Ταϊλάνδη.

ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΑΝΘΡ. ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΕΝΟΠΛΕΣ ΑΝΤΙΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ

Ένοπλες αντικυβερνητικές ομάδες διέπραξαν σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως εσκεμμένους και αυθαίρετους φόνους αμάχων, βασανιστήρια και απαγωγές ή συλλήψεις ομήρων σε 8 χώρες: Αφγανιστάν, Ινδία, Καμπότζη, Μπανγκλαντές, Νεπάλ, Παπούα Νέα Γουινέα, Σρι Λάνκα και Φιλιππίνες.

ΕΥΡΩΠΗ & ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΣΙΑ

Γεγονότα που καταγράφηκαν κατά το 2002

Στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, πρακτικές διακρίσεων συνέχισαν να επικρατούν σε πολλές χώρες σε ολόκληρη την περιοχή. Σε ορισμένες χώρες, οι εθνοτικές μειονότητες και οι αλλοδαποί διέτρεχαν ιδιαίτερο κίνδυνο να υποβληθούν σε βασανιστήρια ή κακομεταχείριση από κρατικά όργανα. Επίσης, έγιναν στόχος επιθέσεων από μη κρατικούς παράγοντες.

Τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο δέχτηκαν αυξημένες επιθέσεις και οι επιπτώσεις των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου συνέχισαν να γίνονται αισθητές σε όλη την έκταση της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας, καθώς πολλές χώρες δικαιολόγησαν τη θέσπιση περιοριστικής νομοθεσίας και άλλων μέτρων, που οδηγούν σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ως απαραίτητη για την εθνική ασφάλεια. Εβραίοι και Άραβες έγιναν θύματα κύματος ρατσιστικών επιθέσεων στη Δυτική Ευρώπη, περιλαμβανομένων του Βελγίου και της Γαλλίας.

Σοβαρές καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνέχισαν να διαπράττονται σε καταστάσεις σύρραξης ή μετά από σύγκρουση, ιδίως στη Ρωσική Ομοσπονδία και τα δυτικά Βαλκάνια.

Η Διεθνής Αμνηστία τεκμηρίωσε περιπτώσεις κακομεταχείρισης, που σε ορισμένες περιπτώσεις ισοδυναμούσε με βασανιστήρια, στο Αζερμπαϊτζάν, την Αλβανία, την Αρμενία, τη Βουλγαρία, τη Γεωργία, την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία Γιουγκοσλαβίας, το Καζακστάν, τη Λευκορωσία, τη Μολδαβία, την Ουκρανία, το Ουζμπεκιστάν, τη Ρωσική Ομοσπονδία, το Τατζικιστάν, την Τουρκία και το Τουρκμενιστάν. Καταγγελίες κακομεταχείρισης, περιλαμβανομένων και βασανιστηρίων, ελήφθησαν επίσης από την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ελβετία, την Ελλάδα, την Ισπανία, την Ιταλία, την Π.Γ.Δ. Μακεδονίας, την Ουγγαρία, την Πορτογαλία, τη Ρουμανία. Μέλη της κοινότητας των Ρομά και άλλων εθνοτικών μειονοτήτων, αλλοδαποί και πολίτες προερχόμενοι από μετανάστευση φαίνεται ότι έγιναν στόχος αυτών των πρακτικών σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Υπήρξαν ανησυχίες σχετικά με νέα νομοθετήματα που δημιούργησαν ακόμα πιο περιοριστικές συνθήκες για τους αιτούντες άσυλο στην Αυστρία, τη Βρετανία, τη Δανία, την Ιταλία και την Ουγγαρία. Άνθρωποι επαναπροωθήθηκαν διά της βίας, σε χώρες όπου πιστεύεται ότι διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο βασανισμού και κακομεταχείρισης, από τη Γερμανία, το Καζακστάν, το Κιργιστάν, τη Ρωσική Ομοσπονδία και το Τατζικιστάν.

Συνεχίστηκαν οι καταγγελίες για αστυνομικούς που υπέβαλαν σε σωματική επίθεση και σε επικίνδυνες μεθόδους ακινητοποίησης αλλοδαπούς υπηκόους που αντιστέκονταν στην απέλασή τους, στο Βέλγιο και την Ελβετία. Στη Γαλλία, ένας άνδρας έχασε τη ζωή του καθώς οι αρχές χρησιμοποίησαν μεθόδους ακινητοποίησης ενώ προσπαθούσαν να τον απελάσουν διά της βίας στην Αργεντινή.

Στην Ισπανία, ασυνόδευτα αλλοδαπά παιδιά, κυρίως μαροκινής προέλευσης, ισχυρίστηκαν ότι υπέστησαν κακομεταχείριση και σεξουαλική κακοποίηση σε ορισμένα κέντρα υποδοχής στη Μελίγια και τις Κανάριες Νήσους. Η συνεχιζόμενη άφιξη Αφρικανών μεταναστών στις ακτές των Καναρίων Νήσων προκάλεσε ανθρωπιστικές ανησυχίες. Οι ισχυρισμοί για βασανισμό και κακομεταχείριση από αστυνομικούς και πολιτοφύλακες (Guardía Civil) ήταν συχνοί και περιλάμβαναν καταγγελίες από μετανάστες και άλλους ανθρώπους αλλοδαπής προέλευσης, καθώς και από ανθρώπους που κρατούνταν χωρίς επαφή με τον έξω κόσμο. Η ένοπλη βασκική ομάδα Euskadi Ta Askatasuna (ΕΤΑ) πραγματοποίησε σειρά βομβιστικών επιθέσεων και επιθέσεων με πυροβόλα όπλα, μερικές από τις οποίες προκάλεσαν θανάτους, μεταξύ των οποίων και ενός μικρού κοριτσιού.

Μέχρι το τέλος του 2002, 11 αλλοδαποί υπήκοοι τέθηκαν υπό κράτηση στη Βρετανία με βάση τον Νόμο περί Αντιτρομοκρατίας, Εγκληματικότητας και Ασφαλείας (ATCSA) του 2001, ο οποίος επιτρέπει την επ’ αόριστον κράτηση χωρίς κατηγορία ή δίκη, με βάση μυστικά στοιχεία, αλλοδαπών υπηκόων που δεν είναι δυνατόν να απελαθούν. Οι άνθρωποι που τέθηκαν υπό κράτηση ήταν είτε αιτούντες άσυλο, είτε αναγνωρισμένοι πρόσφυγες. Πολλοί από αυτούς τους κρατουμένους, ή από όσους κρατούνταν με βάση εντάλματα έκδοσης, κρατήθηκαν σε απάνθρωπες ή ταπεινωτικές συνθήκες σε φυλακές υψηλής ασφαλείας.

Οι κυβερνήσεις της Βρετανίας και της Δανίας παρέλειψαν να προβούν σε επαρκείς παραστάσεις στις αρχές των ΗΠΑ για να ζητήσουν τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οκτώ Βρετανών υπηκόων και ενός Δανού, οι οποίοι κρατούνται από τις ΗΠΑ στον Κόλπο του Γουαντάναμο.

Τον Ιανουάριο του 2002, οι αρχές της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης παρέδωσαν έξι Αλγερινούς –που είχαν βοσνιακή υπηκοότητα– στις ΗΠΑ, χωρίς να πάρουν εγγυήσεις ότι δεν θα υποβληθούν στη θανατική ποινή, σε βασανιστήρια ή σε κακομεταχείριση. Παρά την απόφαση του βοσνιακού Επιμελητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που δήλωνε ότι τέσσερις από αυτούς δεν έπρεπε να απομακρυνθούν διά της βίας από το βοσνιακό έδαφος όσο εκκρεμούσε η πλήρης εξέταση της υπόθεσής τους, αναφέρεται ότι οι έξι άνδρες μεταφέρθηκαν στο κέντρο κράτησης των ΗΠΑ στον Κόλπο του Γουαντάναμο.

Οι διεθνείς δυνάμεις στα Βαλκάνια δεν σεβάστηκαν τα πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ειρηνευτική Δύναμη Κοσσυφοπεδίου (KFOR) υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συνέχισε να συλλαμβάνει ανθρώπους και τους να θέτει παράνομα υπό κράτηση. Ένας Βόσνιος πολίτης τέθηκε υπό κράτηση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη από τη Δύναμη Σταθεροποίησης (SFOR) χωρίς ένταλμα, σύμφωνα με αναφορές επειδή υπήρχαν υποψίες για παράνομη κατοχή όπλων και εγγράφων, καθώς και για κατασκοπεία σε βάρος της SFOR. Κρατήθηκε σε στρατιωτική βάση των ΗΠΑ και δεν του επιτράπηκε πρόσβαση σε δικηγόρο και επισκέψεις συγγενών του. Στο τέλος του 2002 παρέμενε κρατούμενος, αν και του επιτράπηκε κάποια πολύ περιορισμένη επαφή με τον δικηγόρο του.

Οι αρχές σε μεγάλο βαθμό δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν την ατιμωρησία για εγκλήματα πολέμου στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία Γιουγκοσλαβίας καιτην Κροατία. Και στις τρεις χώρες ο μεγάλος αριθμός ανεξιχνίαστων «εξαφανίσεων» και απαγωγών συνέχισε να αποτελεί πιεστικό μέλημα. Οι επιθέσεις με εθνοτικά και πολιτικά κίνητρα και οι σοβαρές διακρίσεις εναντίον μειονοτήτων συνεχίστηκαν στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία Γιουγκοσλαβίας (ιδίως στο Κοσσυφοπέδιο), υπονομεύοντας τη βιωσιμότητα της επιστροφής αριθμού προσφύγων και εκτοπισμένων στις προπολεμικές τους εστίες.

Στην Π.Γ.Δ. Μακεδονίας, μέλη ενόπλων ομάδων, που κυρίως πιστεύεται ότι συνδέονται με υπολείμματα του Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού (UCK), διέπραξαν καθ’ όλο το 2002 επανειλημμένες καταπατήσεις, περιλαμβανομένων φόνων.

Και οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές στην Τσετσενική Δημοκρατία συνέχισαν να διαπράττουν σοβαρές καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι ρωσικές δυνάμεις ασφαλείας αναφέρθηκε ότι πραγματοποίησαν εξωδικαστικές εκτελέσεις, «εξαφανίσεις» και βασανιστήρια, περιλαμβανομένων βιασμών. Οι Τσετσένοι μαχητές ενέτειναν τις δραστηριότητές τους, περιλαμβανομένης και μίας βομβιστικής επίθεσης αυτοκτονίας τον Δεκέμβριο. Σε άλλες περιοχές της Ρωσικής Ομοσπονδίας συνεχίστηκαν οι καταγγελίες για βασανιστήρια και κακομεταχείριση. Οι συνθήκες φυλάκισης ήταν συχνά σκληρές, απάνθρωπες και ταπεινωτικές. Τα μέλη εθνοτικών μειονοτήτων αντιμετώπισαν εκτενείς διακρίσεις ενώ ρατσιστικές επιθέσεις συχνά πραγματοποιήθηκαν με ατιμωρησία. Στα τέλη Οκτωβρίου, περίπου 50 άνθρωποι κράτησαν περισσότερους από 800 ανθρώπους ομήρους σε θέατρο της Μόσχας. Μετά από αυτό, τα σώματα ασφαλείας προχώρησαν σε καταστολή εναντίον Τσετσένων αμάχων σε ολόκληρη τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Τον Οκτώβριο, ο Αχμέντ Ζακάγιεφ, απεσταλμένος του Τσετσένου προέδρου, τέθηκε υπό κράτηση, μετά από αίτημα έκδοσης από τη ρωσική κυβέρνηση, ενώ βρισκόταν στην Κοπεγχάγη για να παρακολουθήσει το Παγκόσμιο Τσετσενικό Συνέδριο. Υπήρξαν ανησυχίες ότι θα κινδύνευε να υποβληθεί σε βασανιστήρια ή κακομεταχείριση εάν παραδιδόταν στις ρωσικές αρχές. Τον Δεκέμβριο, οι δανικές αρχές τον άφησαν ελεύθερο, δηλώνοντας ότι δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία για να δικαιολογηθεί η έκδοσή του.

Ένοπλη επίθεση εναντίον του Προέδρου του Τουρκμενιστάν στις 25 Νοεμβρίου αποτέλεσε το έναυσμα για νέο κύμα καταπίεσης και καταστολής εναντίον των διαφωνούντων. Δεκάδες συγγενείς επικριτών της κυβέρνησης, τους οποίους οι αρχές θεωρούσαν αναμεμειγμένους στην επίθεση εναντίον του Προέδρου, αντιμετώπισαν κράτηση, παρενοχλήσεις και εξώσεις από τα σπίτια τους. Όσοι συνελήφθησαν αντιμετώπισαν βασανιστήρια και κακομεταχείριση, ενώ οι αρχές δεν αποκάλυψαν ολοκληρωμένες πληροφορίες για τον τόπο κράτησής τους ή για τις εναντίον τους κατηγορίες.

Στην Τουρκία, νομικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θεσπίστηκαν με στόχο να καλυφθούν τα κριτήρια ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οδήγησαν σε τροποποίηση της νομοθεσίας από τη Βουλή. Οι μεταρρυθμίσεις περιλάμβαναν την αλλαγή των κανονισμών περί κράτησης και την τροποποίηση νόμων που στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκαν για την περιστολή της ελευθερίας της έκφρασης. Πολλοί κρατούμενοι συνείδησης συνέχισαν να αντιμετωπίζουν δίκη ή φυλάκιση, ιδίως επειδή γνώμες για το κουρδικό ζήτημα ή για τις φυλακές υψηλής ασφαλείας «τύπου F», ή επειδή εξέφρασαν ισλαμιστικές απόψεις. Παρά τις σημαντικές νομικές μεταρρυθμίσεις, συνέχισαν να είναι εκτεταμένες οι καταγγελίες για βασανιστήρια και κακομεταχείριση υπό αστυνομική κράτηση. Τον Νοέμβριο εξελέγη στην κυβέρνηση το Κόμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AK). Στον ηγέτη του κόμματος AK, Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν, πρώην κρατούμενο συνείδησης, απαγορεύθηκε να θέσει υποψηφιότητα για το βουλευτικό αξίωμα εξαιτίας της προηγούμενης καταδίκης του.

Το 2002, η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία Γιουγκοσλαβίας κατάργησε τη θανατική για όλα τα εγκλήματα, ενώ η Τουρκία την κατάργησε για τα συνήθη εγκλήματα. Σε άλλες χώρες, όπως το Τατζικιστάν και το Ουζμπεκιστάν, οι αρχές συνέχισαν να μεταχειρίζονται τη θανατική ποινή ως κρατικό μυστικό, στερώντας από τις οικογένειες των θανατοποινιτών ζωτικές πληροφορίες για τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Εκτελέσεις καταγράφηκαν σε ορισμένες χώρες, μεταξύ των οποίων στη Λευκορωσία και το Καζακστάν.

Η ελευθερία της έκφρασης συνέχισε να βάλλεται, καθώς ορισμένες κυβερνήσεις επέβαλαν περιοριστικά μέτρα. Στη Λευκορωσία, οι αρχές χρησιμοποίησαν ποινικούς νόμους περί συκοφαντικής δυσφήμισης για να χαλιναγωγήσουν τη θεμιτή άσκηση της ελευθερίας της έκφρασης, καταδικάζοντας τρεις δημοσιογράφους σε φυλάκιση και καταναγκαστικά έργα. Υπήρξαν καταγγελίες για σωματικές επιθέσεις εναντίον δημοσιογράφων από αγνώστους δράστες στη Λευκορωσία και την Ουκρανία.

Στη Βουλγαρία, οι άνθρωποι με διανοητικές αναπηρίες συνέχισαν να αντιμετωπίζουν συστηματικές διακρίσεις, ενώ οι συνθήκες σε πολλούς οίκους κοινωνικής μέριμνας ήταν απάνθρωπες και ταπεινωτικές. Τον Οκτώβριο, η Διεθνής Αμνηστία και η Βουλγαρική Επιτροπή Ελσίνκι διοργάνωσαν διεθνές φόρουμ στη Σόφια για να αναδείξουν το πρόβλημα και να προτρέψουν τις αρχές να αναμορφώσουν τα συστήματα διανοητικής υγείας, κοινωνικής μέριμνας και παιδείας.

Δικαστικές αποφάσεις περιόρισαν το πεδίο εφαρμογής της βελγικής νομοθεσίας περί οικουμενικής δικαιοδοσίας για γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου, με βάση την οποία, μέχρι το τέλος του 2002, είχαν υποβληθεί μηνύσεις εναντίον ανθρώπων από περίπου 20 χώρες, περιλαμβανομένων πρώην και νυν αρχηγών κρατών και κατώτερων αξιωματούχων.

Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αυστρίας αποφάνθηκε ότι η διαφορετική ηλικία συναίνεσης που ίσχυε στη χώρα για τους ομοφυλόφιλους άνδρες είναι αντισυνταγματική.

όπως καταγράφονται στην Ετήσια Έκθεση 2003 της Διεθνούς Αμνηστίας

ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ / ΠΑΡΑΝΟΜΟΙ ΦΟΝΟΙ

Επιβεβαιωμένες ή πιθανές εξωδικαστικές εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν σε τουλάχιστον 2 χώρες: Π.Γ.Δ. Μακεδονίας και Ρωσική Ομοσπονδία.

«ΕΞΑΦΑΝΙΣΕΙΣ»

Άνθρωποι «εξαφανίστηκαν» ή παρέμειναν «εξαφανισμένοι» από προηγούμενα έτη σε 6 χώρες: Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Ομοσπονδιακή Δημοκρατία Γιουγκοσλαβίας, Κροατία, Λευκορωσία, Ουκρανία και Ρωσική Ομοσπονδία.

ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΚΑΚΟΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ

Θύματα βασανιστηρίων και κακομεταχείρισης από τις δυνάμεις ασφαλείας, την αστυνομία και άλλες κρατικές αρχές καταγράφηκαν σε 27 χώρες: Αζερμπαϊτζάν, Αλβανία, Αρμενία, Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Γεωργία, Ομοσπονδιακή Δημοκρατία Γιουγκοσλαβίας, Ελβετία, Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Καζακστάν, Λευκορωσία, Π.Γ.Δ. Μακεδονίας, Μολδαβία, Ουγγαρία, Ουζμπεκιστάν, Ουκρανία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Ρωσική Ομοσπονδία, Τατζικιστάν, Τουρκία και Τουρκμενιστάν.

ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

Επιβεβαιωμένοι ή πιθανοί κρατούμενοι συνείδησης καταγράφηκαν σε 5 χώρες: Αρμενία, Ελβετία, Λευκορωσία, Ρωσική Ομοσπονδία και Φινλανδία.

ΚΡΑΤΗΣΗ ΧΩΡΙΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Ή ΔΙΚΗ

Άνθρωποι συνελήφθησαν αυθαίρετα και τέθηκαν υπό κράτηση χωρίς απαγγελία κατηγορίας ή δίκη σε 4 χώρες: Βρετανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Ομοσπονδιακή Δημοκρατία Γιουγκοσλαβίας και Ρωσική Ομοσπονδία.

ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ

Άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο σε 6 χώρες: Αρμενία, Καζακστάν, Κιργιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν και Τουρκία, ενώ εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν σε 4 χώρες: Καζακστάν, Λευκορωσία, Ουζμπεκιστάν και Τατζικιστάν.

ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΑΝΘΡ. ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΕΝΟΠΛΕΣ ΑΝΤΙΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ

Ένοπλες αντικυβερνητικές ομάδες διέπραξαν σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως εσκεμμένους και αυθαίρετους φόνους αμάχων, βασανιστήρια και απαγωγές ή συλλήψεις ομήρων σε 4 χώρες: Βρετανία, Ισπανία, Π.Γ.Δ. Μακεδονίας και Ρωσική Ομοσπονδία.

ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ & ΒΟΡΕΙΑ ΑΦΡΙΚΗ

Γεγονότα που καταγράφηκαν κατά το 2002

Αν και τα γεγονότα που σχετίζονταν με το Ιράκ κυριάρχησαν στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επιβαρύνθηκε ακόμα περισσότερο σε μεγάλο μέρος της περιοχής αυτής στο όνομα της «καταπολέμησης της τρομοκρατίας». Τα κρούσματα καταστολής της ελευθερίας της έκφρασης και της συνάθροισης, καθώς και εκφοβισμού υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πλήθυναν. Η ατιμωρησία για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνεχίστηκε και τα θύματα και οι οικογένειές τους στερήθηκαν σε μεγάλο βαθμό την απόδοση δικαιοσύνης. Η περιοχή συνέχισε να μαστίζεται από δικαστικές και εξωδικαστικές εκτελέσεις, εκτεταμένη χρήση βασανιστηρίων και άδικες δίκες.

Με τους προβολείς της διεθνούς δημοσιότητας στο Ιράκ, ανακοινώθηκε γενική αμνήστευση των κρατουμένων, αλλά η τύχη δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων που «εξαφανίστηκαν» σε προηγούμενα έτη παρέμεινε άγνωστη. Δεκάδες άνθρωποι εκτελέστηκαν, περιλαμβανομένων πιθανών κρατουμένων συνείδησης. Οι μη Άραβες, κυρίως Κούρδοι, στην περιοχή του Κιρκούκ συνέχισαν να απελαύνονται διά της βίας προς το Ιρακινό Κουρδιστάν.

Ο Ειδικός Εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για το Ιράκ έγινε δεκτός στη χώρα για πρώτη φορά από το 1992 και τον Απρίλιο η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ υιοθέτησε απόφαση που κατηγορούσε την ιρακινή κυβέρνηση για «γενικευμένη καταστολή και καταπίεση που διατηρείται με ευρείας βάσης διακρίσεις και εκτεταμένο τρόμο».

Καταγγέλθηκαν θάνατοι αμάχων, που προήλθαν από τις αυξημένες αεροπορικές επιθέσεις αμερικανικών και βρετανικών δυνάμεων μέσα στις «ζώνες απαγόρευσης πτήσεων».

Στα Κατεχόμενα Εδάφη ο ισραηλινός στρατός διέπραξε καταπατήσεις, οι οποίες συνιστούν εγκλήματα πολέμου. Στις καταπατήσεις αυτές περιλαμβάνονται παράνομοι φόνοι, παρεμπόδιση ιατρικής βοήθειας και βολές εναντίον ιατρικού προσωπικού, εκτενής και αναίτια καταστροφή περιουσιών, βασανιστήρια και σκληρή και απάνθρωπη μεταχείριση, παράνομος περιορισμός και χρήση «ανθρώπινων ασπίδων». Τουλάχιστον 1.000 Παλαιστίνιοι φονεύθηκαν από τον Ισραηλινό στρατό, οι περισσότεροι παράνομα. Σε αυτούς περιλαμβάνονταν 150 παιδιά και τουλάχιστον 35 άτομα που έχασαν τη ζωή τους με στοχευμένες δολοφονίες.

Παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες σκότωσαν περισσότερους από 420 Ισραηλινούς, τουλάχιστον 265 εκ των οποίων άμαχοι, περιλαμβανομένων 47 παιδιών. Οι εσκεμμένες επιθέσεις εναντίον αμάχων από παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες συνιστούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Το Ισραήλ επέβαλε παρατεταμένες απαγορεύσεις κυκλοφορίας σε περιοχές σε όλη την έκταση των Κατεχόμενων Εδαφών, ενώ ο ισραηλινός στρατός κατέστρεψε περισσότερες από 2.000 κατοικίες. Χιλιάδες Παλαιστίνιοι συνελήφθησαν – οι περισσότεροι αφέθηκαν ελεύθεροι χωρίς απαγγελία κατηγορίας, όμως περισσότεροι από 3.000 παρέμειναν σε στρατιωτικές φυλακές.

Τουλάχιστον 158 Ισραηλινοί νεοσύλλεκτοι και έφεδροι, που αρνήθηκαν να υπηρετήσουν στον στρατό για λόγους συνείδησης, φυλακίστηκαν.

Δεκάδες άνθρωποι συνελήφθησαν για πολιτικούς λόγους από την Παλαιστινιακή Αρχή. Σε αυτούς περιλαμβάνονται μέλη ενόπλων ομάδων και άνθρωποι που βαρύνονταν με την υποψία ότι «συνεργάζονταν» με τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες. Τουλάχιστον 13 άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο, τρεις από τους οποίους εκτελέστηκαν. Οι περισσότεροι από εκείνους που καταδικάστηκαν σε θάνατο φέρονται να είναι «συνεργάτες» των ισραηλινών υπηρεσιών.

Στην Αλγερία, παρέμεινε υψηλός ο αριθμός των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους ως αποτέλεσμα της εσωτερικής σύγκρουσης. Εκατοντάδες άμαχοι, περιλαμβανομένων παιδιών, σκοτώθηκαν σε επιθέσεις ενόπλων ομάδων, ενώ 10 άμαχοι φονεύθηκαν από τις δυνάμεις ασφαλείας. Εκατοντάδες μέλη των δυνάμεων ασφαλείας, των εξοπλισμένων από το κράτος πολιτοφυλακών και ενόπλων ομάδων έχασαν τη ζωή τους σε επιθέσεις, ενέδρες και ένοπλες συγκρούσεις. Τα βασανιστήρια συνέχισαν να είναι διαδεδομένα, ιδίως κατά τη διάρκεια μυστικής και μη παραδεδεγμένης κράτησης. Το προεξάρχον πρόβλημα της ατιμωρησίας για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σημαίνει ότι οι πολλές χιλιάδες θυμάτων βασανιστηρίων, «εξαφανίσεων» και φόνων από τις δυνάμεις ασφαλείας, ένοπλες ομάδες και πολιτοφυλακές ακόμα περιμένουν την απόδοση δικαιοσύνης. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που επιβλήθηκε το 1992 συνέχισε να είναι σε ισχύ.

Συνεχίστηκε η καταστολή της αντιπολίτευσης σε ολόκληρη την Τυνησία, όπου εκατοντάδες πολιτικοί κρατούμενοι, κυρίως κρατούμενοι συνείδησης, παρέμειναν στη φυλακή. Η καταστολή των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνεχίστηκε και οι αρχές προχώρησαν σε αυξημένη καταστολή στο Διαδίκτυο και στις τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνιών. Βασανιστήρια και κακομεταχείριση καταγγέλθηκαν σε φυλακές, αστυνομικά τμήματα και κτίρια της κρατικής ασφάλειας.

Στο Ιράν εκατοντάδες φοιτητές, πανεπιστημιακοί και δημοσιογράφοι, μαζί με αρκετούς δικηγόρους, συνελήφθησαν και αντιμετώπισαν ποινικές κατηγορίες, με πολιτικά κίνητρα, οι οποίες βασίζονταν σε ασαφώς διατυπωμένες διατάξεις περί δυσφήμισης ή ασφάλειας. Αυτού του είδους οι συλλήψεις ήταν μέρος της καταστολής της ελευθερίας της έκφρασης και του συνεταιρίζεσθαι υπό την ηγεσία δικαστικών αξιωματούχων. Συνέχισαν να λαμβάνονται καταγγελίες για κακομεταχείριση και βασανιστήρια χωρίς κανένα σημάδι ανεξάρτητης διερεύνησης. Τουλάχιστον 113 άτομα εκτελέστηκαν, περιλαμβανομένων μακρόχρονων πολιτικών κρατουμένων και ιδίως εκείνων που συνδέονται με παράνομα κόμματα που υποστηρίζουν την κουρδική μειονότητα. Στους εκτελεσθέντες περιλαμβάνονται δύο άνθρωποι που καταγγέλλεται ότι εκτελέστηκαν με λιθοβολισμό. Τουλάχιστον 84 άτομα μαστιγώθηκαν, πολλά από τα οποία δημοσίως.

Στη Λιβύη απελευθερώθηκαν σχεδόν 65 πολιτικοί κρατούμενοι, περιλαμβανομένων 5 κρατουμένων συνείδησης που κρατούνταν από το 1973, όμως εκατοντάδες άλλοι καταγγέλθηκε ότι παρέμειναν στη φυλακή. Οι οικογένειες δεκάδων φυλακισμένων πληροφορήθηκαν από τις αρχές ότι οι συγγενείς τους πέθαναν στη φυλακή, αλλά δεν τους δηλώθηκε η ημερομηνία και η αιτία θανάτου. Δύο πιθανοί κρατούμενοι συνείδησης καταδικάστηκαν σε θάνατο, ενώ συνεχίστηκαν οι καταγγελίες για βασανιστήρια. Συνέχισε να είναι σε ισχύ η νομοθεσία που ποινικοποιεί μη βίαιες πολιτικές δραστηριότητες και προβλέπει άδικες δίκες.

Χιλιάδες ύποπτοι ως υποστηρικτές απαγορευμένων ισλαμιστικών ομάδων συνέχισαν να κρατούνται χωρίς κατηγορία ή δίκη στην Αίγυπτο. Πολλοί από αυτούς κρατούνται επί χρόνια. Άλλοι εκτίουν ποινές που επιβλήθηκαν μετά από κατάφωρα άδικες δίκες ενώπιον στρατοδικείων. Συνέχισαν να είναι συστηματικά τα βασανιστήρια και η κακομεταχείριση κρατουμένων. Τουλάχιστον 48 άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο στην Αίγυπτο το 2002, ενώ 17 εκτελέστηκαν. Οι δίκες κρατουμένων συνείδησης, περιλαμβανομένων υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ατόμων που συνελήφθησαν για τον υποτιθέμενο σεξουαλικό τους προσανατολισμό και για «περιφρόνηση του θρησκεύματος» συνεχίστηκαν ολόκληρο το έτος.

Στην Ιορδανία συνελήφθησαν εκατοντάδες άνθρωποι, περιλαμβανομένων κρατουμένων συνείδησης, μετά από διαδηλώσεις ή με την υποψία της ανάμιξης σε ισλαμιστικές ομάδες και «τρομοκρατικές» δραστηριότητες. Υπήρξαν καταγγελίες για βασανιστήρια και άλλη κακομεταχείριση κρατουμένων. Πολιτικοί κρατούμενοι δικάστηκαν ενώπιον του δικαστηρίου κρατικής ασφαλείας, οι διαδικασίες του οποίου δεν ανταποκρίνονται στα διεθνή πρότυπα για δίκαιη δίκη. Τουλάχιστον 15 άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο, ενώ 14 εκτελέστηκαν. Η ελευθερία της συνάθροισης και της έκφρασης συνέχισε να διαβρώνεται.

Δεκάδες άνδρες τέθηκαν υπό κράτηση κατά τη διάρκεια του έτους με την υποψία της ανάμιξης σε «τρομοκρατικές» δραστηριότητες, τόσο στο εσωτερικό του Κουβέιτ, όσο και έξω από αυτό. Πολλοί από αυτούς τέθηκαν υπό κράτηση κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2002, μετά από επιθέσεις εναντίον στρατιωτικού προσωπικού των ΗΠΑ που εδρεύει στο Κουβέιτ. Περισσότεροι από 30 πολιτικοί κρατούμενοι συνέχισαν να κρατούνται. Καταδικάστηκαν σε καταφανώς άδικες δίκες μετά την εκδίωξη των ιρακινών δυνάμεων από το Κουβέιτ το 1991. Τέσσερις άνδρες, όλοι τους μετανάστες εργάτες, εκτελέστηκαν, ενώ άλλοι τέσσερις καταδικάστηκαν σε θάνατο. Υπήρξαν καταγγελίες για βασανιστήρια, οι οποίες δεν φαίνεται να έτυχαν ανεξάρτητης διερεύνησης.

Στον Λίβανο υπήρξαν καταγγελίες για απελάσεις, συλλήψεις και κακομεταχείριση προσφύγων και αιτούντων άσυλο – οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες συνέχισαν να υφίστανται διακρίσεις. Δεκάδες άνθρωποι, που συνδέονται με χριστιανικές και ισλαμιστικές αντικυβερνητικές ομάδες, συνελήφθησαν για πολιτικούς λόγους. Τουλάχιστον 12 άλλοι κρατήθηκαν λόγω της υποτιθέμενης σχέσης τους με την αλ-Κάιντα ή άλλες ομάδες που έχουν χαρακτηριστεί «τρομοκρατικές». Υπήρξαν καταγγελίες για βασανιστήρια, ενώ επιβλήθηκαν τουλάχιστον 10 θανατικές καταδίκες, αλλά δεν υπήρξαν εκτελέσεις.

Περισσότεροι από 5.000 Ιρακινοί πρόσφυγες συνέχισαν να ζουν στον καταυλισμό Ράφα στη Σαουδική Αραβία, ουσιαστικά ως φυλακισμένοι. Συνεχίστηκαν στη Σαουδική Αραβία οι κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, παροξυμένες από την κυβερνητική πολιτική της «καταπολέμησης της τρομοκρατίας». Τις παραβιάσεις διαιωνίζουν το αυστηρά μυστικοπαθές σύστημα ποινικής δικαιοσύνης και η απαγόρευση πολιτικών κομμάτων, συνδικάτων και ανεξάρτητων οργανώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Εκατοντάδες ύποπτοι ως θρησκευτικοί ακτιβιστές και επικριτές του κράτους συνελήφθησαν και καμία πληροφορία δεν δόθηκε για τη νομική τους θέση. Τα βασανιστήρια και η κακομεταχείριση συνέχισαν να είναι διαδεδομένα.

Στην Υεμένη, οι πρόοδοι, που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια στις νομικές και θεσμικές εγγυήσεις κατά των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αναχαιτίστηκαν κατά το 2002 εν μέσω των συνεχιζόμενων αντικτύπων της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Πραγματοποιήθηκαν μαζικές συλλήψεις, ενώ οι αλλοδαποί υπήκοοι έγιναν στόχος κράτησης και απέλασης εκτός του κανονικού νομικού πλαισίου. Δημοσιογράφοι υποβλήθηκαν σε εκφοβισμό για να εμποδιστούν να αναφέρουν τις συλλήψεις, ενώ ορισμένοι συνελήφθησαν και οι ίδιοι.

Νέες και ευρύτερες διατάξεις ασφαλείας είχαν επίσης αντίκτυπο στα ανθρώπινα δικαιώματα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, καθιστώντας δυνατή την αυθαίρετη σύλληψη και κράτηση μέχρι και 250 πολιτών. Οι περισσότεροι παρέμεναν υπό κράτηση κατά το τέλος του 2002. Οι συλλήψεις πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της «τρομοκρατίας». Αιτούντες άσυλο –πολλοί από τους οποίους διέτρεχαν κίνδυνοι στη χώρα προέλευσής τους– επαναπροωθήθηκαν διά της βίας ή απελάθηκαν για λόγους εθνικής ασφαλείας. Υπήρξαν επίσης καταγγελίες για κακομεταχείριση και βασανιστήρια και για θανάτους υπό κράτηση μετά από ταραχές σε φυλακή στο Ντουμπάι τον Φεβρουάριο και τον Ιούλιο.

Η καταστολή της διαφορετικής πολιτικής άποψης ήταν εμφανής και στη Συρία, όπου συνελήφθησαν για πολιτικούς λόγους δεκάδες άνθρωποι. Σημειώθηκε αύξηση της καταστολής εναντίον υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δικηγόρων. Εκατοντάδες πολιτικοί κρατούμενοι συνέχισαν να κρατούνται χωρίς δίκη ή μετά από άδικες δίκες. Υπήρξαν λιγότερες καταγγελίες για βασανιστήρια, αλλά οι υποθέσεις προηγούμενων ετών παραμένουν αδιερεύνητες. Τουλάχιστον δύο άνθρωποι πέθαναν υπό κράτηση.

όπως καταγράφονται στην Ετήσια Έκθεση 2003 της Διεθνούς Αμνηστίας

ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ / ΠΑΡΑΝΟΜΟΙ ΦΟΝΟΙ

Επιβεβαιωμένες ή πιθανές εξωδικαστικές εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν σε 5 χώρες: Ιράκ, Ισράηλ & Κατεχόμενα Εδάφη, Λίβανος, Παλαιστινιακή Αρχή, Υεμένη.

«ΕΞΑΦΑΝΙΣΕΙΣ»

Άνθρωποι «εξαφανίστηκαν» από κρατικά όργανα ή παρέμειναν «εξαφανισμένοι» σε 6 χώρες: Αλγερία, Ιράκ, Κουβέιτ, Λίβανος, Λιβύη, Μαρόκο & Δυτική Σαχάρα.

ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΚΑΚΟΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ

Θύματα βασανιστηρίων και κακομεταχείρισης από τις δυνάμεις ασφαλείας, την αστυνομία και άλλες κρατικές αρχές καταγράφηκαν σε 18 χώρες: Αίγυπτος, Αλγερία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ιορδανία, Ιράκ, Ιράν, Ισραήλ & Κατεχόμενα Εδάφη, Κατάρ, Κουβέιτ, Λίβανος, Λιβύη, Μαρόκο & Δυτική Σαχάρα, Μπαχρέιν, Παλαιστινιακή Αρχή, Σαουδική Αραβία, Συρία, Τυνησία, Υεμένη.

ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

Επιβεβαιωμένοι ή πιθανοί κρατούμενοι συνείδησης καταγράφηκαν σε 13 χώρες: Αίγυπτος, Ιορδανία, Ιράκ, Ιράν, Ισραήλ & Κατεχόμενα Εδάφη, Κατάρ, Κουβέιτ, Λίβανος, Λιβύη, Μαρόκο & Δυτική Σαχάρα, Σαουδική Αραβία, Συρία, Τυνησία.

ΚΡΑΤΗΣΗ ΧΩΡΙΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Ή ΔΙΚΗ

Άνθρωποι συνελήφθησαν αυθαίρετα και τέθηκαν υπό κράτηση χωρίς απαγγελία κατηγορίας ή δίκη σε 12 χώρες: Αίγυπτος, Αλγερία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ιορδανία, Ιράν, Ισραήλ & Κατεχόμενα Εδάφη, Κουβέιτ, Λίβανος, Παλαιστινιακή Αρχή, Σαουδική Αραβία, Συρία, Υεμένη.

ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ

Άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο σε 15 χώρες: Αίγυπτος, Αλγερία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ιορδανία, Ιράκ, Ιράν, Κατάρ, Κουβέιτ, Λιβύη, Λίβανος, Μαρόκο & Δυτική Σαχάρα, Παλαιστινιακή Αρχή, Σουδική Αραβία, Συρία, Υεμένη, ενώ εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν σε 10 χώρες: Αίγυπτος, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ιορδανία, Ιράκ, Ιράν, Κουβέιτ, Παλαιστινιακή Αρχή, Σαουδική Αραβία, Συρία, Υεμένη.

ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΑΝΘΡ. ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΕΝΟΠΛΕΣ ΑΝΤΙΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ

Ένοπλες αντικυβερνητικές ομάδες διέπραξαν σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως εσκεμμένους και αυθαίρετους φόνους αμάχων, βασανιστήρια και απαγωγές ή συλλήψεις ομήρων σε 5 χώρες: Αλγερία, Ιρακινό Κουρδιστάν, Ισραήλ & Κατεχόμενα Εδάφη, Μαρόκο & Δυτική Σαχάρα, Παλαιστινιακή Αρχή.

Atraktos.Net