ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΑΚΗΣ (1ο μέρος) 11/2/2004

Η πρώτη φορά που διάβασα το όνομα του Γιώργου Χριστιανάκη και μου αποτυπώθηκε στη μνήμη ήταν στο LP Υπέροχο Τίποτα των Γιάννη Αγγελάκα και Γιώργου Καρρά, όπου στο κάτω αριστερό μέρος ανέγραφε: Συμμετοχή Γ. Χριστιανάκης. Βέβαια, εκ των υστέρων πληροφορήθηκα πως το τελικό αποτέλεσμα οφειλόταν κατά πολύ σε αυτόν και υπήρχε κάτι περισσότερο από μια απλή συμμετοχή… Από εκεί και πέρα, η επαφή μου με τον θεσσαλονικιό μουσικό ήταν περισσότερο μέσω της προσωπικής του δισκογραφίας που ξεκίνησε με το Τέμπλο το 1997, παρά με το πλούσιο θεατρικό του έργο που υπάρχει εδώ και 15 χρόνια.

Φέτος, όμως, είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω δύο από τις τρεις παραστάσεις για τις οποίες ο Γιώργος Χριστιανάκης έγραψε τη μουσική: το παιδικό έργο Νεράιδα του Ζαν Ζιρωντού και την Κωμωδία Των Παρεξηγήσεων του Σαίξπηρ (αμφότερα συνεχίζονται ακόμα στα θέατρα Αριστοτέλειον και Άνετον αντίστοιχα). Έτσι, βρήκα την αφορμή για να συζητήσω μαζί του για θέατρο αρχικά, αλλά και για πολλά άλλα πράγματα στη συνέχεια. Η συζήτησή μας ήταν τόσο ενδιαφέρουσα, που δεν χωράει να σας την προσφέρω εξ ολοκλήρου μόνο σε αυτό το κείμενο. Γι αυτό πήρα την πρωτοβουλία να τη χωρίσω σε δύο μέρη. Το πρώτο αφορά μόνο το θέατρο και αυτό μπορείτε να διαβάσετε σήμερα.

Με τον Γιώργο Χριστιανάκη συναντηθήκαμε Δευτέρα, γιατί τότε δεν χρειαζόταν να βρεθεί στην παράσταση Η Κωμωδία Των Παρεξηγήσεων. Η απορία που μου γεννήθηκε ήταν τι δουλειά κάνει ο μουσικός του θεάτρου, αφού έχουν ξεκινήσει οι παραστάσεις…

Γιώργος Χριστιανάκης: Εγώ πηγαίνω απλά ως συμπαράσταση στα παιδιά και επιβλέπω κάποια τεχνικά πράγματα. Αυτό μόνο. Ο μουσικός του θεάτρου τελειώνει τη δουλειά του στη γενική πρώτη.

Atraktos.net: Η ομάδα που ανεβάζει τα δύο έργα λέγεται Νέο Θέατρο. Πώς προέκυψε η συνεργασία σας;

ΓΧ: Το Νέο Θέατρο υπάρχει εδώ και είκοσι χρόνια. Μαζί τους συνεργάζομαι τα τελευταία 6 χρόνια. Παρουσίαζε μόνο παιδικές παραστάσεις. Φέτος για πρώτη φορά έκανε και βραδινή παραγωγή, την Κωμωδία Των Παρεξηγήσεων του Σαίξπηρ. Με τον Γιάννη Ρήγα που είναι ο σκηνοθέτης της παράστασης, συνεργαζόμαστε από το 1994, κάνοντας σχεδόν 20 παραστάσεις μέχρι τώρα. Δύο παραστάσεις το χρόνο, όπως κάνουμε και φέτος, που έχουμε τη Νεράιδα και την Κωμωδία.

Α: Πόση διαφορά έχει να γράφεις μουσική για ένα παιδικό έργο και για ένα που απευθύνεται πρωτίστως σε ενήλικες;

ΓΧ: Βασικά δεν έχει διαφορά. Και τα δύο είναι θέατρο. Εγώ δεν το διαχωρίζω το να γράφω μουσική για παιδικό θέατρο ή για ενήλικες. Όταν γράφω για παιδιά γράφω όπως θα έγραφα και για ενήλικες. Πιστεύω μάλιστα ότι τα παιδιά είναι και δύσκολο να τα ξεγελάσεις. Δηλαδή αν προσπαθήσεις να μπεις στη νοοτροπία του παιδιού, το πώς θα ήθελε αυτό να ακούσει τη μουσική, τότε έχεις κάνει λάθος.

Α: Πιστεύεις ότι τα παιδιά προσέχουν το μουσικό μέρος της παράστασης;

ΓΧ: Το προσέχουν και μάλιστα πολύ. Τα τελευταία χρόνια ειδικά, πολλοί φίλοι που έχουν φέρει τα παιδιά τους στις παραστάσεις, μου έχουν ζητήσει το CD με τη μουσική. Έχω μοιράσει πολλά από τα CD αυτά σε φίλους που τα παιδιά τους ζητούσαν επίμονα τη μουσική.

Α: Στον υπόλοιπο κόσμο πότε θα… μοιραστεί κανονικά αυτή η μουσική;

ΓΧ: Αυτό είναι ένα project που θα βγει σίγουρα κάποια στιγμή ως ένα compilation από τα 6 παιδικά που έχω κάνει. Θα επιλέξω τα πιο αντιπροσωπευτικά και πιο καλά για μένα, που έχουν κάτι να πούνε. Κάποια ίσως να τα ξαναγράψω με κανονικούς τραγουδιστές και άλλα θα τα κρατήσω με τις φωνές των ηθοποιών. Δε με ενδιαφέρει να κάνω έναν παιδικό δίσκο με κριτήριο το γεγονός ότι η αγορά σε αυτόν τον τομέα είναι πολύ μεγάλη. Αν ήταν έτσι θα το είχα κάνει εδώ και έξι χρόνια. Απλά είναι ένα μέρος της δουλειάς μου που το θεωρώ πια πολύ σημαντικό και το οποίο θα ήθελα κάποια στιγμή να το κυκλοφορήσω.

Α: Θέλεις να μας πεις κάποια πράγματα για την Κωμωδία των Παρεξηγήσεων ή πιστεύεις ότι πρέπει να μιλάει ο σκηνοθέτης για την παράσταση;

ΓΧ: Όχι, νομίζω ο κάθε συντελεστής μπορεί να έχει άποψη. Είναι ένα παρεξηγημένο και δύσκολο έργο του Σαίξπηρ, από τα πρώτα που είχε γράψει. Έχει πολλά δάνεια από αρχαίους συγγραφείς, αλλά θεωρώ ότι είναι από τα καλύτερα έργα του, μια φάρσα υψηλών προδιαγραφών. Επίσης θεωρώ ότι η ομάδα δούλεψε πάρα πολύ καλά. Είναι νέα παιδιά, που όμως έχουν σχέση με το θέατρο,- οι τέσσερις από αυτούς έχουν δουλέψει και στο ΚΘΒΕ και μια κοπέλα στο θέατρο Τέχνης-, ενώ υπάρχουν και παιδιά που εμφανίζονται για πρώτη φορά. Όλοι δούλεψαν σκληρά για τέσσερις μήνες με πολύ όρεξη και αυτό βγαίνει στην παράσταση. Ο τρόπος επίσης που έχει σκηνοθετηθεί από τον Γιάννη Ρήγα είναι πολύ ευρηματικός, πολύ σημερινός και πιστεύω ότι δεν θα μπορούσε να ανέβει αλλιώς η συγκεκριμένη παράσταση.

Α: Εσύ πώς εμπνέεσαι για να γράψεις τη μουσική στα θεατρικά έργα; Διαβάζεις το κείμενο, επηρεάζεσαι από την σκηνοθετική άποψη;

ΓΧ: Σαφώς και διαβάζω το κείμενο και μετά συζητάω με το σκηνοθέτη. Φυσικά παρακολουθώ και τις πρόβες, όπως πρέπει να κάνουν όλοι οι συντελεστές του θεάτρου. Γιατί σε όλη τη διαδικασία της πρόβας συντελείται ουσιαστικά και το όλο γεγονός. Η θεατρική πράξη για τους συντελεστές εξελίσσεται κατά τη διάρκεια των πρόβων. Γι αυτό για μας τελειώνει το όλο γεγονός στη γενική πρώτη. Ενώ για τους ηθοποιούς συνεχίζεται και κατά τη διάρκεια των παραστάσεων. Αν είναι ανήσυχοι ηθοποιοί, συνεχίζουν να δουλεύουν το ρόλο τους. Πιστεύω δηλαδή ότι αν κάποιος δει την παράσταση σήμερα και την ξαναδεί σε ένα μήνα, για παράδειγμα, θα βρει και νέα στοιχεία στο ρόλο των ηθοποιών της.

Α: Είναι ώριμοι ώστε να αυτοσχεδιάζουν πάνω στη σκηνή;

ΓΧ: Ναι είναι καλοί ηθοποιοί.

Α: Έχω γράψει μια εξίσωση: Θέατρο = σκηνοθέτης + ηθοποιοί + σκηνογράφος + ενδυματολόγος + χορογράφος + μουσικός + κοινό. Όλα αυτά τα στοιχεία έχουν την ίδια βαρύτητα; Μπορεί να λείπει κάποιο;

ΓΧ: Βασικά δεν μπορεί να λείπει ο σκηνοθέτης και ο συγγραφέας (γέλια). Από εκεί και πέρα μπορεί να λείπει και η μουσική και τα σκηνικά και η χορογραφία και ο ενδυματολόγος, όπως και έχουν γίνει τέτοιες παραστάσεις. Αλλά το θέατρο είναι ωραίο γιατί υπάρχει αυτή η συνεύρεση των τεχνών η οποία πολλές φορές μπορεί να δώσει πολύ προωθημένα και εκρηκτικά μείγματα. Δεν συμβαίνει βέβαια πάντοτε, μιας που μπορεί να μην υπάρξει η κατάλληλη χημεία μεταξύ των συντελεστών.

Α: Αυτή η συνεύρεση όμως δεν συμβαίνει και στο σινεμά;

ΓΧ: Το ίδιο είναι και στο σινεμά, αλλά στο θέατρο είναι πιο άμεσο αυτό το στοιχείο.

Α: Για τον μουσικό, όμως, δεν είναι το ίδιο; Ή είναι πιο άμεσο το θέατρο;

ΓΧ: Σαφώς το θέατρο είναι πιο άμεσο, αφού στο σινεμά παίρνεις μια κόπια εργασίας με κάποια πλάνα και η μόνη αλλαγή που μπορεί να γίνει θα είναι στο μοντάζ, δεν θα αλλάξουν τα πλάνα. Στο θέατρο μέχρι την τελευταία εβδομάδα η παράσταση μπορεί να αλλάξει συθέμελα! Να έρθουν τα πάνω κάτω!

Α: Ακόμα και για τον μουσικό;

ΓΧ: Βεβαίως! Θυμάμαι σε μια παράσταση που είχα κάνει με τον Βασίλη Παπαβασιλείου το 1995, την Αντιγόνη με το ΚΘΒΕ, μια εβδομάδα πριν την πρεμιέρα στο Αρχαίο Θέατρο των Δελφών ο Βασίλης αποφάσισε να αλλάξει τελείως το φινάλε της παράστασης! Οπότε αλλάζοντας το φινάλε, συμπαρασύρθηκε και όλη η υπόλοιπη μουσική. Δεν έπρεπε δηλαδή να αντικατασταθεί ένα φινάλε απλώς, αλλά και όλο το προηγούμενο ύφος. Και τελικά όλοι προλάβαμε να τα αλλάξουμε!

Α: Πώς θα χαρακτήριζες τη μουσική που έγραψες για την Κωμωδία Των Παρεξηγήσεων;

ΓΧ: Νομίζω ότι η μουσική της Κωμωδίας είναι μια καθαρά θεατρική μουσική. Ο μουσικός στο θέατρο πρέπει να γράφει καθαρά μουσική για το θέατρο. Και αυτό είναι ένα πάρα πολύ λεπτό θέμα. Θα πρέπει να κατανοήσεις το μέτρο, να κατανοήσεις ότι συνυπάρχεις με τον λόγο, με κάποιους ανθρώπους τους οποίους θα πρέπει να τους βοηθήσεις να εκφέρουν το λόγο, είτε αυτό γίνεται με τραγούδια, είτε γίνεται με κάποια ηχοτοπία που υπάρχουν από πίσω και πρέπει να του δημιουργούν την κατάλληλη ατμόσφαιρα, να ενσωματώνονται στο λόγο, να τον διαβρώνουν (τον λόγο). Πρέπει να λειτουργούν άμεσα σε σχέση με τον λόγο και την κίνηση.

Α: Ο Γιάννης Ρήγας ή γενικά οι άλλοι σκηνοθέτες που έχεις συνεργαστεί εκφέρουν άποψη για τη μουσική που έχεις γράψει; Κάνουν κρίσεις, επικρίσεις, σου λένε να αλλάξεις κάποια σημεία; Τα δέχεσαι όλα αυτά;

ΓΧ: Σαφώς και τα δέχεσαι. Δεν είναι μια προσωπική δουλειά που αναλαμβάνεις την ευθύνη της. Το θέμα είναι να υπάρξει καλή χημεία μεταξύ των συνεργατών. Δηλαδή να κατανοήσεις εσύ και ο συνεργάτης τις δυνατότητες που υπάρχουν. Αν δηλαδή έρθει ένας σκηνοθέτης και μου ζητήσει να του γράψω μπουζούκια για παράδειγμα, το οποίο δεν είναι η ειδικότητα μου, θα τον ρωτήσω γιατί διάλεξε εμένα! Γενικώς, πάντως, μέχρι στιγμής ήμουνα τυχερός με τις συνεργασίες μου. Δεν είχα πρόβλημα με κανέναν σκηνοθέτη. Γι αυτό έλεγα παραπάνω ότι πρέπει να είναι ο μουσικός στις πρόβες για να παρακολουθεί την παράσταση εν τω γεννάστε, ώστε να αποφύγει τέτοιου είδους προβλήματα.

Α: Οπότε πρέπει να είναι πολύ κουραστικό, να είσαι στις πρόβες και μετά στο σπίτι για να γράψεις…

ΓΧ: Είναι κουραστικό, αλλά αυτό είναι το θέατρο. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς μπορείς να κάνεις μουσική για θέατρο εάν σου δίνει κάποιος μια παραγγελία, δεν παρακολουθείς καμία πρόβα και στέλνεις 7-8 κομμάτια. Ξέρω ότι γίνεται αυτό αλλά δεν μπορώ να το κατανοήσω. Και δεν θα το έκανα ποτέ.

Α: Πώς αισθάνεσαι με αυτά τα 15 χρόνια που ασχολείσαι με το θέατρο; Πιστεύεις ότι θα μπορούσες να έχεις κάνει και άλλα πράγματα;

ΓΧ: Όχι, πιστεύω πως έχω κάνει αρκετές δουλειές για το θέατρο. Έχω κάνει 35 παραστάσεις. Και έχω παίξει και σε χώρους που θεωρούνται κατάκτηση για έναν συντελεστή. Έχω παίξει Δελφούς, Ηρώδειο, Επίδαυρο, Εθνικό στην Κεντρική Σκηνή, Κρατικό σε όλες τις σκηνές…

Α: Οπότε τι άλλο;

ΓΧ: Τίποτα, απλά θέατρο να γίνεται. Αυτό ήταν η εκπλήρωση κάποιων στόχων, αλλά από εκεί και πέρα το ίδιο είναι για μένα να κάνω μουσική για ένα έργο που θα ανέβει σε ένα υπόγειο, ή για κάποιο που θα ανέβει στην κεντρική σκηνή κάποιου μεγάλου θεάτρου. Απλά ο τόπος αλλάζει. Η χαρά της δουλειάς παραμένει η ίδια.

Α: Με τον κινηματογράφο;

ΓΧ: Έχω κάνει 4-5 ταινίες. Απλά αν έχεις επιλέξει να ζεις στη Θεσσαλονίκη, το σινεμά είναι μια πολύ δύσκολη ιστορία για το λόγο ότι το σινεμά γίνεται στη Αθήνα. Η πλάκα είναι ότι στην αρχή με ενδιέφερε περισσότερο ο κινηματογράφος, αλλά τελικά κατέληξα στο θέατρο. Ο κινηματογράφος είναι ένα πάρα πολύ ακριβό σπορ για τους ανθρώπους που ασχολούνται με αυτόν. Οι παραγωγές είναι περιορισμένες. Επίσης, οι άνθρωποι που ασχολούνται με αυτόν στην Ελλάδα είναι παλιοί, όχι με την έννοια της δημιουργίας, αλλά είναι σκηνοθέτες που έχουν ξεκινήσει πριν από 20-30 χρόνια και οι οποίοι κουβαλάνε μαζί τους κάποιους συντελεστές με τους οποίους νιώθουν σιγουριά και δύσκολα θα τους άλλαζαν. Πάντως φέτος, θα κάνω μια ταινία με την Φωτεινή Σισκοπούλου που βασίζεται σε ένα απόσπασμα του Ντοστογιέφσκι, την Μπρόντκαγια, για το 45^ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Α: Ας μιλήσουμε γενικά για το θέατρο στη Θεσσαλονίκη. Πώς είναι εδώ τα θεατρικά πράγματα;

ΓΧ: Υπάρχει το ΚΘΒΕ που είναι ο μεγάλος φορέας θεάτρου στην πόλη, υπάρχει η Πειραματική Σκηνή που λειτουργεί πολλά χρόνια και από εκεί και πέρα υπάρχουν μικρές αξιόλογες ομάδες, όπως οι Νέες Μορφές, η Ακτίς Αελίου και διάφορες άλλες. Δεν είναι πάντως εύκολα τα πράγματα ούτε εδώ, ούτε όμως και στην Αθήνα. Γενικώς το θέατρο περνά μια κρίση. Θεωρώ πάντως πως το κοινό της Θεσσαλονίκης είναι ένα καλό κοινό, που διψάει για θέατρο. Είναι όμως λίγο πιο συντηρητικό από αυτό τον Αθηνών.

ΓΧ: Υπάρχει και είναι αρκετό. Επίσης, υπάρχει και πολύς κόσμος που ασχολείται με το θέατρο στη Θεσσαλονίκη, ή έχει κατεβεί στην Αθήνα για να ασχοληθεί μαζί του.

Α: Τα μελλοντικά θεατρικά σου σχέδια;

ΓΧ: Σε λίγες μέρες θα ξεκινήσω να γράφω μουσική για την παράσταση Φιλοκτήτης, την οποία θα ανεβάσει το Θεσσαλικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Γιάννη Ιορδανίδη το καλοκαίρι στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου.

Α: Να μιλήσουμε και για άλλα πράγματα;

ΓΧ: Να μιλήσουμε για ό,τι θέλεις…

Κώστας Παπασπυρόπουλος