ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΑΚΗΣ (2ο μέρος) 20/2/2004

Σας παρουσιάζω σήμερα το δεύτερο μέρος της συνομιλίας που είχα πριν λίγο καιρό με τον Γιώργο Χριστιανάκη, τον θεσσαλονικιό μουσικό (το πρώτο μέρος το βρίσκετε κάνοντας κλικ εδώ). Έχοντας μιλήσει αρκετά για το θέατρο με αφορμή την παράσταση Η Κωμωδία Των Παρεξηγήσεων, την οποία ακόμα μπορείτε να απολαύσετε στο Θέατρο Άνετον, ένιωσα την ανάγκη να συζητήσουμε λίγο και για μουσικά πράγματα. Έτσι, ξεκινώντας από το τρίτο του άλμπουμ Παράξενες Ιστορίες, καταλήξαμε να μιλάμε για τη γενιά των 20άρηδων, τα πνευματικά δικαιώματα, τις παρούσες κοινωνικές συνθήκες σε σχέση με αυτές πριν 20 χρόνια και πολλά άλλα που ξεδιπλώνονται στις παρακάτω γραμμές…

Atraktos.net: Να μιλήσουμε και για μουσική; Πώς πάνε οι Παράξενες Ιστορίες;

Γιώργος Χριστιανάκης: Ο δίσκος ακούστηκε όσο ήταν να ακουστεί, παίχτηκε, πήρε κριτικές καλές, στο εξωτερικό βλέπει φως, οπότε είμαι ευχαριστημένος. Πιο πολύ είμαι ευχαριστημένος από τη διαδικασία του δίσκου. Όταν τέλειωσε το ταξίδι αυτό εγώ είχα πληρωθεί. Είχα την αίσθηση ότι παραδίδω μια δουλειά που έχει την αύρα της καλής θέλησης και μιας εντιμότητας. Ότι αυτό που έδωσα ήμουνα εγώ…

A: Πάντως έχεις πολλά εγώ, έτσι δεν είναι; Έχουμε συναντήσει πολλούς… Χριστιανάκηδες όλα αυτά τα χρόνια…

ΓΧ: Ο ίδιος είμαι. Απλά λειτουργώ ανάλογα με τις περιστάσεις. Αλλιώς είμαι όταν παίζω με συγκροτήματα και πρέπει να συνλειτουργήσω με άλλους ανθρώπους, αλλιώς είμαι όταν κάνω προσωπική δουλειά, όπου δίνω σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό την προσωπική μου κατάθεση.

Α: Οι συνεργασίες που είχες πάντως στις Παράξενες Ιστορίες ήταν διαφορετικές από αυτές στον Θυρωρό. Στις παράξενες ιστορίες ήταν πιο εκτελεστικές, έτσι δεν είναι;

ΓΧ: Οι Παράξενες Ιστορίες είναι ένας δίσκος που δεν είχε στίχους, αν εξαιρέσεις το ποίημα του Καβάφη. Οπότε είχε να κάνει πιο πολύ με μουσικούς. Έπαιξαν και κάποιοι κοινοί μουσικοί, άνθρωποι με τους οποίους συνευρίσκομαι χρόνια. Με αυτούς έχω αναπτύξει έναν κώδικα επικοινωνίας πολύ άμεσο. Για παράδειγμα με τον Μπάμπη Παπαδόπουλο αισθάνομαι πάρα πολύ καλά, είμαστε τόσα χρόνια παρέα. Είναι πάρα πολύ συγκινητικό να βλέπεις κάποιους ανθρώπους να έρχονται και να μην κάνουν απλά μια διεκπεραίωση ως session μουσικοί, αλλά να κάνουν μια κατάθεση ψυχής, παιξίματος, ενέργειας.

Α: Παρόλα αυτά, και μιας που η ομάδα μουσικών που είχες στις Παράξενες Ιστορίες ήταν πάνω κάτω η ίδια με αυτήν που είχε ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου στην Αγρύπνια, πιστεύω πως η ομάδα αυτή είχε πιο καθοριστικό ρόλο στην Αγρύπνια, παρά στο δικό σου δίσκο. Δηλαδή εκεί είχαν περισσότερη ελευθερία κινήσεων. Όχι ότι εσύ τους περιόριζες, αλλά θεωρώ τις Παράξενες Ιστορίες περισσότερο δικό σου έργο ενώ την Αγρύπνια περισσότερο έργο των μουσικών που βρίσκονταν γύρω από το Θανάση Παπακωνσταντίνου.

ΓΧ: Δεν νομίζω ότι ισχύει ακριβώς αυτό το πράγμα. Απλά ο Θανάσης έκανε το τόλμημα και ανοίχτηκε σε έναν άλλο ήχο. Υπήρχαν οι ιδέες και οι βάσεις στα κομμάτια, αλλά επειδή άλλαξε ο ήχος του, φαίνεται αυτός ο ρόλος των μουσικών πιο πολύ. Εγώ με αυτόν τον ήχο ασχολούμαι πάρα πολλά χρόνια, είναι αναγνωρίσιμος σε μένα, και είναι πιο κοντά σε αυτούς τους μουσικούς. Ο Θανάσης έκανε ένα τόλμημα που είναι πάρα πολύ μεγάλο και ήταν πολύ σωστό εκ μέρους του. Είναι πολύ σημαντική η εμπιστοσύνη που έδειξε σε αυτούς τους μουσικούς. Αλλά δεν νομίζω ότι υπήρξε κάποιο καπέλωμα σε αμφότερους τους δίσκους. Εξάλλου, δεν είναι γενικά μουσικοί που καπελώνονται, ή μουσικοί που θα συμμετείχαν σε κάποια δουλειά χωρίς να έχουν διάθεση να το κάνουν.

Α: Θέλεις να μας πεις μερικά πράγματα και για τους Αλτσχάιμερ Μπιτ, μιας που τώρα αρχίζει να τους μαθαίνει ο κόσμος…

ΓΧ: Οι Αλτσχάιμερ Μπιτ είναι ένα project που ξεκίνησε από τον Αγγελάκα, τον Λαζαρίνο και τον Μπαχαρίδη ως ένα dj set. Στη συνέχεια προστέθηκαν ο Σιώτας, ο Καργιωτάκης και εγώ και βρισκόμασταν απλά και παίζαμε μαζί. Ξαφνικά αυτό το πράγμα έδεσε με αυτούς τους έξι μουσικούς. Στην ουσία είναι ένας αυτοσχεδιασμός. Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα διαδικασία, ένα πράγμα που δεν ξέρουμε πού θα βγάλει και που γίνεται χαλαρά τελείως.

Α: Και που τελικά φέρνει σε διάθεση, σε mood που λέμε, τον κόσμο…

ΓΧ: Ναι, όντως. Και σε μια μίνι περιοδεία που κάναμε μέσα στα Χριστούγεννα σε Κρήτη, Γιάννενα και Αθήνα τα παιξίματα ήταν πάρα πολύ καλά, δηλαδή πάνω απ’ όλα χαρήκαμε εμείς. Άρχισε το πράγμα να δείχνει ότι έχει μια πορεία, μια εξέλιξη. Και αυτό είναι το σημαντικό. Από εκεί και πέρα αυτό θα κρατηθεί όσο έχουμε διάθεση εμείς να το κρατήσουμε. Δεν έχει να κάνει με τον κόσμο. Δεν είναι ένα πράγμα που έγινε για να αρέσει στον κόσμο.

Α: Ναι όμως, το project αυτό μπορεί να μην ξεκίνησε για να κερδίσει τον κόσμο, αλλά το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να απευθύνεται στον κόσμο μέσω των live. Δεν έχει άλλον τρόπο έκφρασης.

ΓΧ: Ναι σαφώς, εκτός αν αυτό το πράγμα μας δημιουργήσει κάποια στιγμή την ανάγκη να λειτουργήσει και δισκογραφικά. Όχι κατ ανάγκη να μπούμε στο στούντιο και να γράψουμε, αλλά επειδή γράφουμε όλα τα live και κάποια περιλαμβάνουν πολύ καλά παιξίματα μπορεί κάποια στιγμή να τα κυκλοφορήσουμε, αν νομίζουμε ότι θα αφορούν κάποιον κόσμο που θα θέλει να τα ακούσει στο σπίτι του.

Α: Σκεφτόμουνα, όταν σας είχα δει στην Αθήνα, ότι οι νέες ιδέες στο χώρο της ελληνικής μουσικής –γιατί θεωρώ τους Αλτσχάιμερ μια νέα ιδέα- προέρχονται από τον χώρο των 35 something. Οι 20άρηδες, 25άρηδες πού είναι; Για παράδειγμα, ο Αγγελάκας και οι Τρύπες προσέφεραν τότε κάτι καινούριο στον κόσμο, αλλά λέω και σήμερα ο Αγγελάκας; Και όχι μόνο αυτός, αλλά και όλοι εκείνη η φουρνιά.

ΓΧ: Μην ξεχνάς όμως ότι αυτή η φουρνιά είναι ακόμα ενεργή.

Α: Ναι ΟΚ, να υπάρχετε εσείς να δίνετε ιδέες, αλλά πού είναι οι νεώτεροι;

ΓΧ: Δεν ξέρω. Δεν μπορώ να σου απαντήσω σε αυτό. Βλέπω κάποιους νέους μουσικούς με ιδέες, κάποια καλά σχήματα, αλλά στη μουσική θα πρέπει και λίγο να ωριμάσεις, να περάσεις μέσα από μια διαδικασία. Επιπλέον, οι καιροί είναι πάρα πολύ δύσκολοι για να υπάρξει κάτι ανάλογο του φαινομένου των Τρυπών. Οι Τρύπες είναι ένα φαινόμενο που επιδέχεται περισσότερο κοινωνιολογικής μελέτης παρά μουσικής. Έχουν αλλάξει και οι καιροί. Άλλες οι συνθήκες τότε, άλλες οι συνθήκες τώρα.

Α: Οι Τρύπες, όμως, ήταν τότε μια αντίδραση. Αυτό σημαίνει πως οι συνθήκες ήταν χειρότερες. Θέλεις να πεις πως οι συνθήκες είναι καλύτερες τώρα και δεν υπάρχει μια ανάλογη κίνηση;

ΓΧ: Δεν είναι θέμα καλύτερων ή χειρότερων κοινωνικών συνθηκών, είναι θέμα διαφορετικών κοινωνικών συνθηκών. Οπότε δεν ξέρω για τη γενιά αυτή γιατί δεν είμαι μέρος της. Δεν ξέρω ποια είναι τα προβλήματα και οι ανησυχίες της, δεν μπορώ να τα κατανοήσω. Επειδή συναναστρέφομαι βέβαια με αρκετούς νέους ανθρώπους κατανοώ κάποια προβλήματά τους, αλλά μου αρέσει να παίρνω και πράγματα από αυτούς. Για παράδειγμα, στο δίσκο χάρηκα τη συνεργασία με τον Βασίλη Μπαχαρίδη και τον Παντελή Στόικο, δύο παιδιά 21-22 χρονών, τα οποία πέρα από την αγάπη που έχουν για τη μουσική, μου φανέρωσαν και μια ωριμότητα την οποία εμείς δεν είχαμε στην ηλικία τους. Πάντως είναι καλό οι νέοι μουσικοί να έρχονται σε επαφή και με τους λίγο μεγαλύτερους που έχουν λίγη παραπάνω πείρα.

Α: Θα βοηθούσες ένα νέο γκρουπ κάνοντας την παραγωγή του δίσκου τους;

ΓΧ: Βεβαίως, αν με ενδιέφερε, μου έκανε ένα κλικ και μου άρεσε, θα το έκανα με τα… χίλια! Πάντως, και σε σχέση με τα παραπάνω, η διαδικασία της μουσικής, δεν έχει να κάνει με το άγχος. Δηλαδή, αν οι νέοι μουσικοί διακατέχονται από οποιαδήποτε μορφή άγχους, προβολής, αναγνώρισης είτε σε εμπορικό ή καλλιτεχνικό επίπεδο, αυτό είναι τροχοπέδη για τη δουλειά τους. Ακυρώνεις τον εαυτό σου έτσι. Στο χώρο της μουσικής πρέπει να βρίσκεσαι για τη χαρά. Αυτό το πράγμα γίνεται για να γίνει καλύτερος άνθρωπος.

Α: Δηλαδή, πιστεύεις και εσύ αυτό που λένε ότι πρέπει πρώτα να ζήσεις για τη μουσική και μετά να ζήσεις από τη μουσική.

ΓΧ: Ναι, και αν είσαι τυχερός να ζήσεις από αυτήν. Εξάλλου, δεν είναι και πολλοί που ζούνε από τη μουσική στο χώρο μας. Μην τρελαθούμε κιόλας. Γιατί ξέρω από πρώτο χέρι για κάποιους ανθρώπους που πολλοί πιστεύουν ότι δεν έχουν πρόβλημα, όπως για τις Τρύπες, ότι ζούνε με το πρόβλημα του πώς θα βγει ο μήνας. Δεν είναι η Ελλάδα μια χώρα όπου κάποιος μπορεί να ζήσει από τα πνευματικά δικαιώματα.

Α: Γενικά, πόσο ισχυρά είναι τα πνευματικά δικαιώματα στην Ελλάδα; Υπάρχει περίπτωση να χάνεις χρήματα από μετάδοση της μουσικής σου;

ΓΧ: Θέλεις δηλαδή να μιλήσουμε για τα ανίσχυρα πνευματικά δικαιώματα της Ελλάδας! Εγώ θα ήθελα να ρωτήσω τους υπεύθυνους για το πώς κάνουν την κατανομή. Αυτό είναι ένας μεγάλος γρίφος για μένα. Δηλαδή, τι κάνουν; Παρακολουθούν κάθε μέρα τα ραδιόφωνα για το αν θα παίξουν το δίσκο το δικό μου ή του άλλου, μπαίνουν στα καφενεία και στα μπαρ και παρακολουθούν το ρεπερτόριο; Πηγαίνουν στις συναυλίες και εισπράττουν τα δικαιώματα; Και πώς και πού τα αποδίδουν. Μου έχουν αποδώσει και μένα κάποιες φορές κάποια χρήματα, αλλά δεν κατανοώ πώς κάνουν την κατανομή. Πώς λειτουργεί το σύστημα.

Α: Είχες ποτέ ένα συμβόλαιο που να σε εγκλωβίζει; Να σε υποχρεώνει να βγάλεις σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα νέο δίσκο;

ΓΧ: Ποτέ δεν δέχτηκα τέτοιο συμβόλαιο. Ούτε στη Virgin είχα τέτοιο, ούτε και στη Hitch Hyke. Μάλιστα, το συμβόλαιό μου στη Hitch Hyke τιμάει τα ίδια τα παιδιά της εταιρίας. Γιατί έκανα συμβόλαιο για ένα δίσκο. Το οποίο σπανίως το δέχονται οι εταιρίες και ειδικά όταν δίνουν και τα λεφτά για την παραγωγή του, όπως έκανε και η Hitch Hyke για τις Παράξενες Ιστορίες. Που όπως είδες, ήταν μια παραγωγή που κοστίζει. Αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει και ο λόγος. Δηλαδή όταν είσαι με έναν άνθρωπο που κατανοεί το τι θα κυκλοφορήσει και από τη μεριά του σέβεται αυτό που θα του προσφέρεις και εκτιμά ότι δεν πρόκειται να του τη φέρεις, τότε ισχύει ο λόγος. Όταν εταιρίες σαν τη Hitch Hyke δέχονται να κάνουν 16σέλιδο ένθετο ενώ άλλες με 4πλάσιο budget σου λένε να κάνεις 4σέλιδο για να περιοριστούν τα έξοδα, τότε καταλαβαίνεις τη διαφορά. Και να μη μιλήσουμε τώρα για τις εταιρίες και τις πειρατείες και ότι τάχα η πειρατεία σκοτώνει τη μουσική… Οι ίδιες οι εταιρίες σκότωσαν την μουσική. Τα ίδια τα στελέχη των εταιριών τη σκότωσαν για τον απλούστατο λόγο ότι τα περισσότερα από αυτά δεν είναι καν τεχνοκράτες, είναι απλά λογιστές με ένα χαρτί στο χέρι που κοιτάνε πόσο κοστίζει το στούντιο και ο session μουσικός. Δεν τους ενδιαφέρει τι είναι αυτό που κάνουν και πώς θα το προωθήσουν. Και αυτό το βλέπεις και σε ένα γενικότερο πλαίσιο, στα μουσικά έντυπα που κυκλοφορούν στην Ελλάδα, στους συναυλιακούς χώρους που υπάρχουν, βλέπεις τα ονόματα που πουλάνε εδώ… Οπότε γιατί κλαίγονται όταν πέφτουν οι πωλήσεις τους στο 50 και 60%. Οι μαύροι φταίνε γι αυτό; Δε νομίζω…

Α: Ούτε εγώ, αλλά πώς μπορεί να αλλάξει η κατάσταση, ή που βλέπεις να οδηγείται;

ΓΧ: Δεν ξέρω. Το internet είναι μια ιστορία που μπορεί να βγάλει διάφορα σχήματα. Διάβαζα πρόσφατα για μια κίνηση του Gabriel με τον Eno για τη διαχείριση των μουσικών μόνο μέσα από το διαδίκτυο. Νομίζω τους παίρνει να χαμηλώσουν και τις τιμές των cd. Θεωρώ πραγματικά υπερβολικό να πληρώνεις 25 € για ένα cd. Για το λόγο αυτό εγώ στα cd μου, επειδή ξέρω ότι η τιμή θα είναι υψηλή, προσπαθώ να κάνω το όλο πακέτο ως ανταμοιβή στον άνθρωπο που θα βγάλει τα χρήματα από την τσέπη του και θα τα δώσει για το cd μου.

Α: Πώς βλέπεις αυτές τις μεμονωμένες κινήσεις καλλιτεχνών που βάζουν μια προτεινόμενη χαμηλή τιμή για το δίσκο τους; Για παράδειγμα αυτό που έκανε πρόσφατα η Αλεξίου. Βέβαια τα δισκάδικα διαμαρτύρονταν ότι αυτό βολεύει μόνο τα Metropolis στην Αθήνα.

ΓΧ: Αν όντως έγινε επειδή κατανοήσανε το πρόβλημα, τιμή τους. Τα δισκάδικα, από την άλλη, καλά κάνουνε και αντιδρούνε. Δηλαδή όταν η χονδρική τούς κοστίζει ένα ποσό Χ και έχουν ένα πολύ μικρό ποσοστό κέρδους, επειδή δεν είναι δισκάδικα μεγαθήρια που μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουνε τις εταιρίες, λογικό είναι να διαμαρτύρονται…

Α: Πώς θα είναι ο τέταρτος δίσκος; Το πιστεύεις και εσύ αυτό που λέω, ότι αν ακούσει κάποιος τους δίσκους σου θα νομίζει ότι προέρχονται από τρεις διαφορετικούς καλλιτέχνες;

ΓΧ: Δεν ξέρω πώς θα είναι… Βασικά, όσον αφορά τον δεύτερο και τον τρίτο δίσκο δεν το πολυπιστεύω αυτό που λες, γιατί έχουν συγγένεια ηχητική οι δύο δίσκοι. Για τον πρώτο, ναι. Το Τέμπλο όμως δημιουργήθηκε κάτω από πολύ περίεργες συνθήκες. Στην ουσία ήταν μια θεατρική δουλειά που μου άνοιξε έναν δρόμο που με ενδιέφερε και πειραματίστηκα. Έτσι, από το 15λεπτο το θεατρικό προέκυψε ένας 45λεπτος δίσκος.

Α: Γράφεις μουσική νηφάλιος;

ΓΧ: Έχω γράψει κάτω από πολλές συνθήκες μουσική. Δεν επιδιώκω μια συγκεκριμένη κατάσταση, απλά συνήθως γράφω βράδυ. Δουλεύω και μέρα, αλλά προτιμώ το βράδυ.

Α: Τι σου άρεσε γενικά στον ελληνικό χώρο τα τελευταία χρόνια;

ΓΧ: Δεν άκουσα πολλούς καλούς ελληνικούς δίσκους τα τελευταία χρόνια. Δεν άκουσα δίσκους που να με κάνουν να παρατήσω ό,τι κάνω εκείνη τη στιγμή και να μην αλλάξω track. Να τον ακούσω μονορούφι. Μου άρεσαν πάντως οι δίσκοι των Dubient, του Λιβιεράτου, των Sigmatropic και ειδικά του Σιγανίδη. Από το εξωτερικό μου άρεσαν οι Lilium και οι Twinemen, αλλά και οι Kronos Quartet.

A: Για το τέλος πες μου, πώς θα περιέγραφες τον Γιώργο Χριστιανάκη την ώρα που γράφει μουσική, αν ήσουν η σύντροφός σου…

ΓΧ: Δεν θα ήθελα να ήμουνα η σύντροφός μου!… Είναι δύσκολο πάντως να είσαι με έναν άνθρωπο που μπορεί να κλείνεται σε ένα στούντιο με τις ώρες. Υπάρχουν και περίοδοι που απομονώνεσαι και εκτός στούντιο. Όταν κοιτάς με εκείνο το πλάνο βλέμμα το υπερπέραν και αρνείσαι να επικοινωνήσεις, αυτό είναι πολύ δύσκολο και εγωιστικό. Οπότε θα πρέπει να έχεις την κατανόηση του συντρόφου σου. Και πρέπει να κάνεις και εσύ κάποιες υποχωρήσεις…

Α: Γιώργο Χριστιανάκη, σε ευχαριστώ πολύ!

Κώστας Παπασπυρόπουλος