SEBASTIANO TOMA, Ο σκηνοθέτης των Tiger Lillies Variete και Circus 2/2/2005

Συνέντευξη SEBASTIANO TOMA

Ο σκηνοθέτης των Tiger Lillies Variete και Circus

επιστρέφει στον τόπο του εγκλήματος,

με μια νέα παράσταση-πρόκληση: BALAGAN !

Κανείς δεν μπορεί να ξέρει πώς θα είχε υποδεχτεί το ελληνικό κοινό τους Tiger Lillies πριν από δύο χρόνια αν οι πρώτες συστάσεις στο ¨Γυάλινο Μουσικό Θέατρο¨ δεν είχαν γίνει με την παράσταση Tiger Lillies Variete.

Κανείς δεν μπορεί να ξέρει αν ο περσινός τους θρίαμβος στο ¨Big TopTheater¨ θα είχε πραγματοποιηθεί αν δεν παρουσίαζαν το Tiger LilliesC ircus.

Ο δαιμόνιος Ιταλός σκηνοθέτης, Sebastiano Toma, που κρύβεται πίσω από την αυλαία των δύο παραστάσεων που τάραξαν συθέμελα το καλλιτεχνικό στερέωμα της Ελλάδας, επιστρέφει στον τόπο του εγκλήματος.

Από το μαγικό του ραβδί γεννιέται ο θαυμαστός κόσμος του BALAGAN !

Στην Ελλάδα σας γνωρίσαμε μέσα από τα TigerLilliesVariete και Circus. Και οι δύο αυτές παραστάσεις γνώρισαν μεγάλη επιτυχία στη χώρα μας, παρόλο που το κοινό ίσως να μην καταλάβαινε όλους τους στίχους των τραγουδιών. Πιστεύετε πως η δύναμη των εικόνων είναι που σπάει το φράγμα της γλώσσας;

Ακόμα κι όταν ο κόσμος δεν καταλαβαίνει τους στίχους κάποιου τραγουδιού, εξακολουθεί να αισθάνεται τη δύναμη της μελωδίας. Η μουσική δίνει ζωή στο όνειρο που κρύβεται πίσω από κάθε τραγούδι, ίσως πολύ περισσότερο από τον στίχο που καμιά φορά περιορίζει το νόημά του. Νομίζω πως όταν κανείς δεν καταλαβαίνει τα λόγια ενός τραγουδιού είναι πραγματικά ελεύθερος να πλάσει τον δικό του κόσμο, να ακολουθήσει τη μουσική με την ψυχή του, χωρίς να λογοκρίνει και να αυτολογοκρίνεται. Αυτό που προσπάθησα να κάνω εγώ ήταν να δημιουργήσω εικόνες που θα βοηθούσαν τον θεατή σ’ αυτό του ταξίδι. Δεν με ενδιέφερε να εξηγήσω το νόημα των τραγουδιών ή να κατευθύνω τους θεατές σε μια συγκεκριμένη ερμηνεία. Προσπάθησα να φτιάξω εικόνες ελεύθερες, αφηρημένες και όχι επεξηγηματικές, εικόνες που να απογειώνουν την φαντασία του κοινού. Νομίζω πως το πέτυχα και έτσι μπορώ να πω πως το φράγμα της γλώσσας έσπασε χάρη τόσο στη μουσική όσο και στην οπτικοποιημένη εκδοχή της.

Στην Ελλάδα οι φανς των TigerLilliesπεριμένουν με ανυπομονησία τη νέα σας δουλειά. Πιστεύετε πως το ο BALAGAN –που είναι πολύ διαφορετικό ως σύλληψη και ως παράσταση- θα τους αρέσει;

Νομίζω πως ναι. Το κοινό στοιχείο ανάμεσα στο BALAGAN και τους Tiger Lillies είναι πως ξεφεύγουν από τα κλισέ της εποχής. Δεν μπορείς να τα εντάξεις σε κανένα από τα υπάρχοντα καλλιτεχνικά είδη, σε καμία τάση της μόδας, σε κανένα κοινωνικό ή καλλιτεχνικό στερεότυπο. Ακολουθούν τον δικό τους δρόμο, που είναι ξεχωριστός, μοναδικός και αυθεντικός. Ο δρόμος του καθενός όμως διαφέρει. Το πνεύμα του BALAGAN διαφέρει από το πνεύμα των Tiger. Είναι διαποτισμένο στοιχεία τσιγγάνικα, σλαβικά, ρώσικα αλλά και μεσογειακά. Στο BALAGAN η μουσική σημαίνει χαρά, ζωντάνια, κέφι. Η μουσική είναι το μέσο για να φτάσεις στη μέθεξη, να ξεπεράσεις τα όριά σου, να τραγουδήσεις, να γελάσεις, να χορέψεις.

Τι σημαίνει η λέξη “Balagan”;

Η λέξη Balagan είναι ρωσική και σημαίνει χάος, σύγχυση. Οι Ρώσοι την χρησιμοποιούν όταν αναφέρονται στις πλατείες όπου μαζεύεται ο κόσμος για να παίξει και να ακούσει μουσική, να διασκεδάσει με τους καλλιτέχνες του δρόμου..

Ποιά είναι η ιστορία του BALAGAN;

Η ιστορία του BALAGAN γεννιέται κάθε βράδυ στο μυαλό των θεατών που βλέπουν την παράσταση. Δεν έχω την πρόθεση να κατευθύνω τους θεατές σε ένα συγκεκριμένο μονοπάτι. Δεν θέλω να τους διηγηθώ ένα παραμύθι. Θέλω να τους βοηθήσω να φτιάξουν τα δικά τους παραμύθια, να ονειρευτούν τα δικά τους όνειρα. Έναν καμβά προσπαθώ να φτιάξω, όπου ο καθένας θα μπορεί να ζωγραφίσει τις εικόνες, τις σκέψεις και τα συναισθήματα που κρύβονται βαθιά μέσα του. Τo BALAGAN είναι μια πλατεία όπου όλα μπορούν να συμβούν. Είναι η πλατεία όπου ζωντανεύουν οι βαθύτερες επιθυμίες μας, εκείνες που συντρίβει η καθημερινότητά μας. Το BALAGAN είναι η πλατεία που ξυπνά κάθε βράδυ όταν εμείς κλείνουμε τα μάτια μας, η πλατεία των χαμένων ονείρων.

Ποτέ και γιατί αρχίσατε να σχεδιάζετε την παράσταση αυτή;

Είχα βρεθεί για μία ημέρα στο Κίεβο για να επισκεφθώ τη σχολή τσίρκο. Βγαίνοντας από τη σχολή είδα πολύ κόσμο μαζεμένο σε μια πλατεία ακριβώς απέναντι. Πλησίασα και είδα μια ομάδα μουσικών του δρόμου να παίζει και να τραγουδά. Μαζί τους τραγουδούσε κι ο κόσμος, άνθρωποι όλων των ηλικιών που μάλλον τυχαία είχαν βρεθεί εκεί, στο δρόμο για τη δουλειά, το σπίτι ή το σχολείο. Ήταν ένα μικρό πολύχρωμο πανηγύρι μέσα στην γκρίζα καθημερινότητα. Η εικόνα των ακροβατών που είχα μόλις δει στην σχολή σε συνδυασμό με αυτή τη μουσική όαση στην καρδιά του Κίεβο ήταν η αρχή του BALAGAN.

Πώς επιλέξατε τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στο BALAGAN;

Το πιο δύσκολο κομμάτι ήταν η επιλογή των μουσικών. Γνωρίζω αρκετά καλά τον κόσμο του τσίρκο και δεν μου ήταν δύσκολο να βρω ακροβάτες. Για τους μουσικούς όμως έκανα πολλές οντισιόν και στο τέλος είχα απογοητευτεί. Άκουσα πολλούς εξαιρετικούς μουσικούς, αλλά δεν μπορούσα να βρω την ατμόσφαιρα που έψαχνα. Αναζητούσα μια μουσική που να μου μεταδώσει το συναίσθημα που είχα νιώσει εκείνο το πρωινό στο Κίεβο. Ήμουν σχεδόν έτοιμος να τα παρατήσω όταν ήρθαν και με βρήκαν ο Mark και ο Sergej από τους “Trio Bravo”. Άκουσα τη μουσική τους, είδα το πάθος με το οποίο έπαιζαν και ήξερα πως είχα βρει αυτό που έψαχνα.

Η μουσική του BALAGANείναι πολυσυλλεκτική. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της όμως είναι το τσιγγάνικο άρωμά. Νομίζω πως αυτό έχει άμεση σχέση με τη μουσική των “TrioBravo”.

Ναι, βέβαια. Οι “Trio Bravo” με τους εξαιρετικούς συνθέτες Mark Chaet e Sergej Sweschinskij είναι από την Ουκρανία και έχουν μέσα τους το τσιγγάνικο πάθος. Αυτό βγαίνει και στη μουσική τους, αλλά και στην σκηνική τους παρουσία. Η μουσική του BALAGAN όμως, είναι, όπως είπατε πολυσυλλεκτική. Κι αυτό γιατί στο BALAGAN, όπως και στις πλατείες της Ρωσίας, συναντιούνται διαφορετικοί πολιτισμοί, κουλτούρες και μουσικές παραδόσεις. Στην παράσταση η τσιγγάνικες μελωδίες συναντούν τη τζαζ και η ροκ την κλασική μουσική. Πολύ ξεχωριστά είναι και τα κομμάτια που ερμηνεύει η Momo, μια εκπληκτική τραγουδίστρια, με υπέροχη φωνή. Οι μελωδίες γίνονται ανοιχτά πανιά και η φωνή της ο άνεμος για να σαλπάρουμε.

Το Varieteκαι το Circus των TigerLilliesβασίστηκαν σε ένα ήδη σχηματισμένο συγκρότημα, με συγκεκριμένα τραγούδια και πολύ ξεχωριστή ταυτότητα. Το γεγονός πως το BALAGANβασίζεται σε αυτόνομους καλλιτέχνες, έδωσε μεγαλύτερο περιθώριο στην δημιουργικότητά σας.

Δεν μπορώ να πω πως το ένα ήταν πιο δημιουργικό από το άλλο. Στις παραστάσεις των Tiger Lillies o δίαυλος επικοινωνίας με το κοινό είναι ο τραγουδιστής Martyn Jacques. Έτσι και στο BALAGAN ο δίαυλος είναι ο βιολιστής Mark Chaet. Και στις δύο παραστάσεις υπάρχει ένας εξαιρετικά χαρισματικός καλλιτέχνης που αποτελεί τον πυρήνα γύρω από τον οποίο πλέκεται το παραμύθι.

Ο κόσμος του BALAGAN–φτιαγμένος από μία αλυσίδα εικόνων- δεν περιγράφεται εύκολα. Είναι ταυτοχρόνως χαρούμενος, μελαγχολικός, συναισθηματικός... Πώς θα τον περιγράφατε εσείς;

Ο κόσμος του BALAGAN είναι μια πλατεία που κινείται, γυρίζει, περπατά... αλλάζει εικόνες, χρώματα και μυρωδιές. Κάποιες στιγμές η πλατεία πετάει και προσγειώνεται σε ένα δασάκι όπου πολλά κεριά φωτίζουν ένα δέντρο χωρίς φύλλα. Το BALAGAN είναι μια πλατεία όπου γεννιέται η χαρά και ξαποσταίνει η λύπη, γιατί ακόμα και η λύπη κουράζεται να λυπάται. Το BALAGAN είναι μια πλατεία που μεταμορφώνεται σε ατμομηχανή που μας παίρνει μακριά. Το BALAGAN είναι μια νεράιδα που μας παίρνει από το χέρι και μας οδηγεί σε μονοπάτια που δεν έχουμε ξαναπερπατήσει, μονοπάτια που μας φανερώνουν πράγματα που δεν έχουμε ξαναδεί. Το BALAGAN είναι το αίμα που κυλά στις φλέβες μας.

Ποιο είναι το μήνυμα –αν και δεν μου αρέσει να χρησιμοποιώ αυτή τη λέξη στην τέχνη- του BALAGAN; Ποιο είναι η κεντρική του σύλληψη;

Το BALAGAN δεν έχει ένα μήνυμα. Κρύβει μέσα του πολλά μηνύματα, είναι ένας πίνακας μέσα στον οποίο ο καθένας μας βιώνει μια διαφορετική πραγματικότητα. Υπάρχει, όμως, κάτι που το βιώνουν όλοι μαζί: η χαρά του ταξιδιού. Μακάρι αυτή να είναι η κεντρική σύλληψη του BALAGAN.

Αυτή τη στιγμή το BALAGANπαίζεται στο Wintergarten, ένα από τα πιο διάσημα varietetheaterτου Βερολίνου. Οι Γερμανοί είναι από τη φύση τους κάπως συγκρατημένοι και δεν εκφράζουν εύκολα τα συναισθηματά τους. Στο Wintergartenόμως μάθαμε ότι εκφράζουν ανοιχτά και έντονα τον ενθουσιασμό τους. Είναι αυτός ένας από τους στόχους της τέχνης; Να απελευθερώνει τον κόσμο από τους περιορισμούς του;

Χαίρομαι που το παρατηρήσατε. Έχετε δίκιο πως οι Γερμανοί είναι συνήθως αρκετά συγκρατημένοι. Λέγεται πως τα συναισθήματά τους τα εκφράζουν μόνο αφού περάσουν την πόρτα του σπιτιού τους. Στο BALAGAN φαίνεται πως βρίσκουν τη δύναμη να αποτινάξουν τα δεσμά που συγκρατούν τον αυθορμητισμό τους. Η ζωντάνια και το κέφι της μουσικής του BALAGAN σπάει τον γυάλινο τοίχο που ορθώνεται ανάμεσα στους θεατές και τους καλλιτέχνες. Αυτός είναι ένας από τους πιο ιερούς στόχους της τέχνης: να γκρεμίζει τον τοίχο που ορθώνεται ανάμεσα στη σκηνή και την πλατεία.

* ToBALAGANθα παίζεται από τις 5 Φεβρουαρίου μέχρι τις 13 Μαρτίου στο ΓΥΑΛΙΝΟ DINNERTHEATER, Λεωφ. Συγγρού 143, 210-9315600, www.gialino.gr

Atraktos.Net