Παραδοσιακές Ενδυμασίες της Μακεδονίας και της Θράκης 1860-1960 12/09/2005

Παραδοσιακές Ενδυμασίες της Μακεδονίας και της Θράκης 1860-1960

Πώς θα σας φαινόταν αν ξαφνικά αντικρίζατε μπροστά σας55 ανθρώπινες μορφές, στο φυσικό τους περιβάλλον, που έζησαν κυρίως στον 19^ο μέχρι τα μέσα του 20^ου αιώνα; Αν θέλετε να ζήσετε τούτη την εμπειρία, κάτι που βίωσαν και τα δικά μου μάτια, μη χρονοτριβείτε και επισκεφτείτε το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης.

Η συγκεκριμένη έκθεση που τιτλοφορείται «Παραδοσιακές Ενδυμασίες της Μακεδονίας και της Θράκης 1860-1960 » εγκαινιάστηκε την Δευτέρα 13 Ιουνίου του 2005. Τα πρώτα αποκτήματα της αρχικής συλλογής προέρχονται από το Ανταρτικό Φλώρινας, από την Αλεξάνδρεια (Ρουμλούκι) Ημαθίας και από την Πυλαία Θεσσαλονίκης. Ως terminus postquem θεωρείται το 1860(σε αυτή την δεκαετία ανήκει η παλαιότερη εκτιθέμενη στην έκθεση στολή). Την επιμέλεια της έκθεσης ανέλαβε η κυρία Νέλλη Μελίδου - Κεφαλά , διευθύντρια του μουσείου, την οποία ευχαριστώ θερμά που προθυμοποιήθηκε να με ξεναγήσει στον χώρο και να απαντήσει στα σχετικά ερωτήματα που της έθεσα.

Συναντήσατε δυσκολίες μέχρι την ολοκλήρωση της έκθεσης και αν ναι τι είδους;

Πέρα από τις συνήθεις σε τέτοιες περιπτώσεις δυσκολίες , οικονομικής ή διαδικαστικής φύσεως, υπήρχαν και αντικειμενικές δυσκολίες. Το ίδιο το αντικείμενο της έκθεσης, η ενδυμασία, είναι φτιαγμένη από οργανικές ύλες που απαιτούν ειδικές συνθήκες υγρασίας, θερμοκρασίας και φωτισμού για να εκτεθούν και μάλιστα σε μια μόνιμη έκθεση που διαρκεί ,ως γνωστόν, από 3 ως 5 χρόνια. Επιπλέον στην περίπτωση της έκθεσης αυτής, οι ενδυμασίες εκτίθενται ,σε αεροστεγώς κλεισμένες προθήκες, σε ενότητες ( π.χ εσωτερικό αρχοντικού της Δ.Μακεδονίας, Παζάρι στη Φλώρινα, Χορός μετά το γάμο κ.ά.) και συνοδεύονται από αντικείμενα (μεταλλικά, ξύλινα , πήλινα κ.ά)που συχνά χρειάζονται διαφορετικές συνθήκες έκθεσης.

Μια άλλη δυσκολία ήταν ότι η έκθεση αυτή βρίσκεται σε ένα διατηρητέο κτίριο, που αποτελεί το ίδιο ένα μουσειακό αντικείμενο και έπρεπε κατά το σχεδιασμό της έκθεσης να σεβασθούμε την εσωτερική διαρρύθμιση του κτιρίου και την ανάγκη του επισκέπτη να διακρίνει πίσω από την έκθεση αυτό καθεαυτό το κτίριο. ΄Επρεπε λοιπόν να επιλεγούν λύσεις που ευνοούν την αρμονική συνύπαρξη της έκθεσης με τις γοητευτικές ιδιαιτερότητες του κτιρίου (π.χ ημικυκλική προεξοχή-έρκερ, πολλά παράθυρα) και σε ορισμένες περιπτώσεις τις αναδεικνύουν.

Πώς αισθάνεστε μετά την επίτευξη του στόχου σας;

Το άνοιγμα της έκθεσης με τήρηση του χρονοδιαγράμματος- με μικρές αναγκαίες παρεκκλίσεις – ήταν το 50% του στόχου. Θα θεωρήσω ότι είμαστε πιο κοντά στην επίτευξη του στόχου όταν αρχίσει και λειτουργεί το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που ετοιμάζουμε – δηλαδή στο τέλος της χρονιάς -και όταν ολοκληρωθεί ο κατάλογος της έκθεσης που ευελπιστώ ότι θα είναι έτοιμος τον Ιούνιο του 2006 με την ευγενική χορηγία του Ιδρύματος «Σταύρος Σ.Νιάρχος».

Στόχος της έκθεσης είναι να παρουσιάσει στο κοινό το φαινόμενο της παραδοσιακής ενδυμασίας στη Μακεδονία και τη Θράκη και στις ιστορικά κεκυρωμένες προεκτάσεις του ελληνικού χώρου - Πόντος, Μικρά Ασία, Βόρεια Θράκη - όπου κατοίκησαν ΄Ελληνες σε συμπαγείς κοινότητες με συνείδηση της καταγωγής τους , το διάστημα από το 1860 ως το 1960, γιατί στη δεκαετία του 1950 οι παραδοσιακές ενδυμασίες εγκαταλείπονται. Να δείξει τη μορφολογική ποικιλία, να τονίσει τη λειτουργία των παραδοσιακών ενδυμασιών (στολισμόs, προστασία, σημειολογία) και τη σχετική τους σταθερότητα σε σύγκριση με τη μεταβλητότητα της δυτικής μόδας . Να αναφερθεί σύντομα στην τεχνολογία (υφαντικές ίνες, βαφική ) και στη σχέση της παραδοσιακής ενδυμασίας με τις ενδυμασίες της αρχαιότητας και της βυζαντινής εποχής, στις επιδράσεις που δέχτηκε από Ανατολή και Δύση και από την καθιέρωση της ευρωπαϊκής μόδας. Ιδιαίτερη προσπάθεια καταβλήθηκε ώστε να μην κουράζει τον επισκέπτη και λόγω του περιορισμένου χώρου, χρησιμοποιήθηκαν διάφορα τεχνάσματα που βοηθούν –πιστεύουμε- το κοινό να κατανοήσει με διασκεδαστικό τρόπο ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά των παραδοσιακών ενδυμασιών. Η βιντεοταινία που συνοδεύει την έκθεση δείχνει πώς ντύνεται μια συγκεκριμένη φορεσιά..

Η έκθεση απευθύνεται σε ένα ανομοιογενές κοινό από Έλληνες και αλλοδαπούς από 2 έως… 102 χρόνων. Εξάλλου όλα τα κείμενα και οι λεζάντες της έκθεσης είναι στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα.΄Οσον αφορά τη σπουδαιότητα, είναι δύσκολο για τον υπεύθυνο της έκθεσης να μιλήσει για τη σπουδαιότητά της και δεν θα ήθελα να προκαταλάβω τους επισκέπτες .

Για μας που ασχολούμαστε με τον παραδοσιακό πολιτισμό, το μήνυμα της έκθεσης είναι πολυσήμαντο. Και προπαντός θα πρέπει να έχουμε στο νου ότι η γνώση του παρελθόντος, μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του μέλλοντος ως έθνος και ως άτομα.

#

Φεύγοντας όροι όπως σαγιάς, σαλταμάρκα, τσαξίρι, τσούκνα, ετέκτσε, πιστέψτε με όλα αυτά φοριούνται, έπαψαν να είναι άγνωστοι στο λεξιλόγιό μου. Ακόμη προβληματίστηκα με το τι είναι μόδα και πόσο ανακυκλώσιμη είναι. Μήπως δεν πρέπει να εντυπωσιαζόμαστε όταν βλέπουμε ένα συνολάκι Armani;Τα εσνάφια των ραφτάδων, των γουναράδων, των χρυσικών της προ-βιομηχανικής εποχής δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από τους σημερινούς «οίκους μόδας».

Το Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας- Θράκης εδρεύει στην Θεσσαλονίκη, στην οδό Βας. Όλγας 68.
Ημέρες και ώρες λειτουργίας της έκθεσης:
κάθε μέρα εκτός Πέμπτης:9:00- 15:00,Τετάρτη:10:00- 22:00
Τηλ.:2310/889840, 889855, 830591

Κωνσταντίνα Μπρατάνη